| Sıra | DOSYA ADI | Format | Bağlantı |
|---|---|---|---|
| 01. | Gram Pozi̇ti̇f Bakteri̇ler | pptx | Sunumu İndir |
Transkript
Gram pozitif ve negatif koklar ve yaptıkları enfeksiyonlar İsmail Ceyhan 1
Öğrenme hedefleri • Gram pozitif aerop koklar • stafilokok, streptokok ve entrokokların ve yaptıkları enfeksiyonlar • Gram negatif aerop koklar • Neisseriaların yaptıkları enfeksiyonlar 2 Bu dersin slaytları öğrenim amaçlı kişisel kullanım içindir. Sununun tamamı veya bir kısmı sözlü ve/veya yazılı hiçbir şekilde herkese açık araçlarda paylaşılmamalıdır. Eylem telif haklarının ihlali olarak değerlendirilebilir.
GRAM (+) KOKLAR • Gram yöntemi ile mor boyanan yuvarlak yapılar kok adını alır. • İkişerli duranlara diplokok • Uzun, zincirler oluşturanlara streptokok, • Üzüm salkımı şeklinde kümeler oluşturanlara stafilokok, • Dörtlü yapılara tetrad adı verilir
GRAM (+) KOKLAR • Bir örnekten üretilen gram(+) kok ayrımında ilk test katalaz (%3 H2O2) testidir. • Bu test sonucu pozitif bulunursa bakterinin büyük olasılıkla stafilokok, negatif ise streptokok ailesinden ya da enterokok olduğu anlaşılır
5 • Katalaz Pozitif stafilokok • Katalaz Negatif streptokok Gram (+) KOK
Stafilokoklar Staphylococcus 6
Stafilokok 7 https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/0/08/Staphylococcus_aureus_appearance_on_agar_plates.jpg
• Bu ailede üç tür çok önemli S.epidermidis S.aureus S. saprophyticus Klinik hastalık örneklerinde en çok saptanan bakteri Stafilokoklar Stafilokoklar 8
Stafilokoklar 9 • İnfeksiyon – Hastalık tamamen veya kısmen invazif imfeksiyon sonucu ortaya çıkar • İntoksikasyon – Hastalık tamamen veya kısmen gerçek bir infeksiyon olmaksızın toksin etkisiyle oluşur (toksikoz) • İnfeksiyon ve intoksikasyon – S. aureus hastalığı infeksiyon ile uzak bir bölgede toksin üretiminin bir kombinasyonu olarak ortaya çıkar .örn:Haşalanmış deri sendromu
STAFİLOKOKLAR • Hareketsiz • Sporsuz • Katalaz (+) • Sıklıkla kapsülsüz veya sınırlı kapsüllü • Çoğu tür fakültatif anaerop
STAFİLOKOKLAR • Stafilokoklar üzüm salkımı tarzında kümeler oluştururlar. • Koagülaz (plazmayı pıhtılaştıran enzim) varlığı ile başlıca iki grup altında incelenebilirler. • Plazmayı koagüle edenler (S aureus ) • Plazmayı koagüle etmeyenler (Koagülaz Negatif Stafilokok (KNS)).
STAFİLOKOKLAR • Koagülaz varlığı lamda (bağlı koagülaz: kümeleyici faktör) ya da tüpte araştırılabilir. • Stafilokoklar katalaz(+) olmaları ile streptokoklardan ayrılır
Stafilokoklar • Stafilokoklar, –deri, –orofarinks, –GIS ve –Burunda flora bakterisi 13
Stafilokoklar •S. aureus –Teikoik asit, –Protein–A tabakası, –Clumping faktör (bağlı koagülaz) ile konak dokularına bağlanır. 14
Protein A – Sadece S. aureus’da bulunur. • Diğer bakteriler Ig G’nin Fab kısmına bağlanır. – Protein A sayesinde antikorları Fc kısmını tutar. • opsonizasyonu önler. • Ig G’ye bağlanarak antijen–antikor kompleksi oluşturur. • Tanı amaçlı bazı testlerde kullanılır. 15
Staphylococcus aureus mikrobiyolojik özellikleri • % 15–20 kişi- burun/cilt florasında. • DNAase (+). • Kanlı agara beta–hemoliz ve • altın sarısı pigment. 16
Enterotoksinler (A–F): • Koagülaz (+) stafilokoklar • ENTEROTOKSİN yapar. • Enterotoksin sıcaklığa dirençli 30 dk. kaynatmaya dayanır. • Enterotoksinler, süperantijen. 17
Enterotoksinler • Enterotoksini kusma ve ishalle karakterize besin zehirlenmesi yapar. • Enterotoksinli yemek: tadı-kokusu bozulmaz. –En sık : A tipi –Hedef: Beyin kusma merkezi . 18
Stafilokok hastalıkları 19 TOKSİK ÜRETİMİ BAKTERİ ÇOĞALMASI TOKSİK ŞOK SENDROMU DERİ VE YUMUŞAK DOKU ENFEKSİYONLARI HAŞLANMIŞ DERİ SENDROMU ENDOKARDİT GIDA ZEHİRLENMESİ PNOMONİ AMPİYEM OSTEOMİYELİT MASTİT SEPTİK ARTRİT
TSST-I • Toksik şok sendromu toksini 1 • (enterotoksin F) Süper antijen. • T lenfositi & makrofaj aktivsayonu – (IL–1, IL–6, IL–8 ve TNF) salınımı 20
Epidermolitik toksin: • Eksfoliatin =epidermolitik toksin • Küçük çocuklarda haşlanmış deri sendromuna neden olur. • Süper antijen. Fajla kodlanır. 21
İmpetigo 22 • En sık küçük çocuklarda, yüz ve dudak etrafında. • Lezyon yaşları farklı. • Streptekok 2–5 yaşta Stafilokok her yaşta etken olabilmektedir.
Follikülit 23 •Kıl foliküllerinin pyojenik enfeksiyonu.
Folikülit • Göz kapağı folikülit arpacık (hordeolum) denir. • Yüzde sakallı bölgede S.aureus oluşana Sycosis barbae denir. • Folikülitin genişlemesi ile oluşan ağrılı, büyük lezyona fronkül (kan çıbanı) denir. Arpacık Karabay, O. İnfotus Mikrobiyoloji, Tustime, 2017
•Fronküllerin birleşmesiyle oluşan lezyona ise karbonkül (arslan pençesi) denir. 25 Karbonkül (arslan pençesi). Karabay, O. İnfotus Mikrobiyoloji, Tustime, 2017
Pnömoni • Stafilokok pnömonisi nazofariks sekresyonlarının aspire edilmesiyle ya da hematojen yayılıma oluşur. –İnfluenza sonrası gelişen pnömonilerde önemli bir etkendir 26
Osteomiyelit: • Osteomyelitin en sık etkeni Staf. – Vakaların ½’sinde kan kültürü pozitif. –Osteomiyelit: • Çocukta uzun kemiklerin metafizi • Erişkinde vertebrayı tutar. 27
Septik artrit • Çocuklarda ve eklem enjeksiyon yapılanlarda sıktır. • En sık etken S. aureus’tur. Not: – Cinsel aktif dönemde en sık septik artrit etkeni gonokok. – Protez eklem takılanlarda ise en sık etken KNS’dir. 28
Toksik şok sendromu (TŞS). • Tampon kullanan kadınlarda vajende üreyen bakterilerin ürettiği toksinle oluşur. • Enterotoksin F (TSST–1) üreten S. aureus kökenleri vajen ya da herhangi bir yarada kolonize olur. • Toksine karşı antikor oluşmaz. • Hastalık tekrarlayabilir. 29
S. epidermidis • Deri florasının doğal üyesidir. • Kan kültürlerini en sık kontamine eden bakteri KNS • Novobiyosine hassas. • Slime faktörü denen yapışma öğesiyle vücuda takılı her türlü yabancı cisime tutunur. • En sık – şant enfeksiyonları, – protez eklem, – protez kapak, – vasküler greft enfeksiyonları yapar. 30
S. epidermidis’in neden olduğu başlıca hastalıklar • Endokardit: –Protez kapak endokarditinin en sık etkeni • Prostatik alet, Katater ve Şant enfeksiyonları –Prostetik alet, katater ve şant enf.’dan %20–65’inden (KNS) sorumlu. 31
S.saprophyticus • Genç bayanlarda • E. coli’den sonra sistitin ikinci en sık nedeni. 32
33 •Streptokokl ar
Streptokoklar •Gram pozitif, hareketsiz kok. •Zincir yapar. 34
STREPTOKOKLAR Gram (+), zincirler oluşturarak üreyen fakültatif anaerop koklardır. En belirleyici özelliği katalaz (-) Streptokoklar öncelikle hemoliz özellikleriyle üç büyük gruba ayrılırlar. Beta hemoliz Alfa hemoliz Gama hemoliz (Non-hemolitik)
Streptekoklar • Katalaz (-) – (Stafilokoklardan farkı). • Alfa, beta veya non hemolitik özellikte olabilir. • Streptokoklar hücre duvarındaki C maddesine göre gruplandırılır (Lancefield A–U). 36
Streptokoklar • A grubu streptokok (Beta hemolitik) patojen • Viridanslar ve pnömokoklar orofarenkste, • B grubu vajende, • D grubu ve enterokoklar barsakta bulunur. 37
Yaptığı Hastalıklar Eksüdatif tonsillitin en sık bakteriyel nedenidir. C ve G grubu streptokoklar da faranjit etkeni olabilirler. Sinüzit, otit ,.. gibi üst solunum yolu infeksiyonlarına yol açabilirler. Tonsillit komplikasyonu olarak peritonsiller abse oluşumundan sorumlu olabilirler.
A-grubu beta hemolitik streptokoklar-GABHS (S. pyogenes) Beta hemolitik Toksinleri Streptolizin O Streptolizin S Eritrojenik toksin
BETA HEMOLİTİK STREPTOKOKLAR A Grubu beta hemolitik Streptokoklar (GABHS) • Streptokokların, en vürülanı GABHS’dir. • GABHS katalaz - ve kanlı agar beta hemoliz yapar. • Bakteriyel farenjitin en sık nedeni 40
M proteini –M proteini GABHS’ın tipini belirler. • ˃80 tip –M proteini kalp kasıyla çapraz reaksiyon • Akut ateşli romatizmaya (AAR)’ya yol açan en önemli virülans faktörü M proteinidir. –AGBHS’un M proteini yoksa patojen değildir.
Kızıl Eritrojenik toksin üreten A-grubu streptokok infeksiyonları sonrası oluşur. Vücutta yaygın eritematöz döküntü Döküntü ağız çevresi (perioral solukluk), ayak tabanı ve avuç içinde döküntü yoktur.
Farenjit • Bakteriyel farenjitin en sık nedeni Streptokok – Eritrojenik toksin – Toksin yapımı faj kontrolündedir. 43
Hastalıklar • İmpetigo • Deri • Erizipel • En sık yüz ve ayakta görülür. • Sellülit: • Erizipelden farkı: selülitte, hastalıklı ve sağlam deri birbirinden ayrılamaz. • 44
Hastalıklar • Endokardit • Beta hemolik streptokoklar ve pnömokoklar akut endokardit yapar • Nekrotizan fasit (Streptokoksik Gangren) –Nekroz ve gangren • 45 Nekrotizan fasiit etkeni streptokoklar zaman zaman \et yiyen bakteri\ olarak adlandırılmışlardır.
Hastalıklar • Kızıl (Scarlet fever) • Eritrojenik toksin salgılayan GABHS • Hastalık farenjiten 1–2 gün sonra meydana gelir. • 46
Kızıl 47
Puerperal ateş Lohusa Ateşi • Streptokoklar doğum sonrasında uterusa girerlerse lohusa ateşi oluşur. • Enfekte yaradan kaynaklanan bir sepsis tablosudur (endometrit). »Rahimin içerisini kaplayan en iç tabakaya endometriyum denir, Endometrit bu tabakanın enfeksiyonudur. 48
. Akut Glomerulonefrit (AGN): En sık AGBHS (nadiren C grubu) boğaz cilt farinks ve deri enfeksiyonlarından sonra gelişir. Akut romatizmal ateş (AAR) BHS’ların M protein epitopları ile kalp sarkolemması ve bağdoku (sinovyal membran) arasındaki çarpraz reaksiyonla var . 49
GABHS –Kızıl , –Piyodermi –Streptekoksik şok sendromu, –Akut ateşli romatizma ve –Akut glomerulonefrit etkeni. 50
Hemolizinler •A grubu streptokoklar •Streptolizin S •Streptolisin O 51
Hemolizinler • Streptolizin S: –Oksijene dayanıklı, Antijenik değil. –Hücrelere toksik. • S. pyogenes’i fagosite eden hücrelere lökotoksik etki gösterir. –Hem aerop hem de anaerop ortamda hemolizden sorumlu 52
Hemolizinler Streptolisin O –Oksijene duyarlı. –Antijenik (ASO) –Kanlı agarda oksijensiz ortamdaki hemolizden sorumlu 53
Kızıl 54
Puerperal ateş Lohusa Ateşi • Streptokoklar doğum sonrasında uterusa girerlerse lohusa ateşi oluşur. • Enfekte yaradan kaynaklanan bir sepsis tablosudur (endometrit). »Rahimin içerisini kaplayan en iç tabakaya endometriyum denir, Endometrit bu tabakanın enfeksiyonudur. 55
Bakteriyemi/Sepsis Travmatik veya cerrahi yaraların streptokoklarla enfeksiyonu hızla fatal sonuçlanabilen bakteriyemiye yol açar. S. pyogenes bakteriyemisi selülit gibi deri enfeksiyonunu, ender olarak da farenjiti takiben oluşabilir. 56
. Akut Glomerulonefrit (AGN): En sık AGBHS (nadiren C grubu) boğaz cilt farinks ve deri enfeksiyonlarından sonra gelişir. Akut romatizmal ateş (AAR) BHS’ların M protein epitopları ile kalp sarkolemması ve bağdoku (sinovyal membran) arasındaki çarpraz reaksiyonla var . 57
GBS (B grubu Streptokok) Streptococcus agalactiae • Ürogenital bölgeden izole edilen Beta- hemolitik streptokok varsa olası etken GBS (S.agalactiae) • Kadınların % 15–20’ sinin vajen florası. • Kapsülü: Siyalik asit (Virülans) 59
GBS • Yeni Doğanda en sık sepsis ve menenjit etkeni. – Deri ve yumuşak doku enfeksiyonu, – Bakteriyemi, – Ürosepsis ve pnömoni yapar. • Gebelerde E. coli’den sonra ikinci en sık asemptomatik bakteriüri etkenidir. 60
Grup C ve Grup G Streptokoklar • Farenjit • Nefrit yaparlar Tekrarlayan selülit ve lenfanjit ataklarına neden olabilir (Safen ven çıkarılan yerde) . 61
Grup D Streptokoklar – Safralı besiyerinde ürerler –eskülini hidroliz ederler – sıcaklığa dayanıklıdır. • ENTEROKOKLARDAN FARKI: • %6.5 NaCl buyyonda üremez (enterokok ürer). 62
Pnömokoklar (S. pneumoniae) • Gram +, mum alevi /lanset gibi kapsüllü, diplokok. • Alfa hemolitik. • Kapsüle göre > 90’da fazla serotipi vardır. – Serotip ayrımında kapsül şişme testi. 63
Streptococcus pneumoniae (PNÖMOKOK) Alfa hemolitik Kapsüllü Örneklerde tipik mum alevi şeklinde diplokoklar ve kısa zincirler oluşturur. Gram görüntüsü genelde tanıda yararlıdır.
Streptococcus pneumoniae Erişkin menenjitlerinde en sık etken Sinüzit, otitis media, gibi solunum sistemi infeksiyonlarında da en sık Toplum kaynaklı bakteriyemi olgularında da Sinüzit, otit,gibi komplikasyonlar sonrası gelişen ya da kafa tabanı kırıkları sonrası oluşan tekrarlayan menenjitlerde en sık etkendir.
Kapsül • S. pyogenes’in kapsülü • (hiyalüronik asit) • Kapsül opsonizasyonu engeller. • Fagositoza karşı korur. 66
Tanı • Pnömokoklar kanlı agarda alfa hemoliz yapar. • Otolizin nedeniyle kolonilerin ortası çökük. • Optokine duyarlı • Kapsül şişme reaksiyonu pozitif (en kesin ayrım). • Safrada erir. 67
OPTOKİN 68 https://gramho.com/media/2198148059221521227
Korunma – Kapsül aşısı 2 yaşından büyüklere yapılır. – Pnömokok kapsül aşısının koruyuculuğu 5 yıl. • Kapsül aşıları =polisakkarid aşı – T lenfositlerden bağımsız olarak sadece B lenfositleri uyarır. – İmmün gücü peptid yapılı aşılara göre zayıf. – 2 yaş altında ve lenfomada koruyucu etkisi yetersizdir. 69
ENTEROKOKLAR Üriner infeksiyon Endokardit Perianal abse, batın içi absede polimikrobiyal etkenlerle birarada etken olarak belirlenebilir. Hastane infeksiyonlarında önemli bir etken durumundadır ve sıklığı artmaktadır.
ENTEROKOKLAR • E. faecium (hastane) • E. fecalis (toplum) • Alfa, beta, gama hemolitik (genellikle non hemeolitik) • İnsan barsak, genital oral florasında yer alır.
Enterokok • Hastane Enfeksiyonlarına neden olurlar. • Enterokoklar tüm endokarditlerin % 5– 15’inden sorumlu. – Bir hastada idrar sonda uygulaması takılması ya da üriner girişim sonrasında endokardit gelişmişse ilk olarak enterokok endokarditi düşünülmelidir 72
Enterokok • En sık yaptığı hastalık – Sondayla ilişkili Üriner Enfeksiyonlar – Katater kaynaklı sepsis ve Bakteriyemi. – Endokardit Hastane kökenli üriner enfeksiyonların %10–15’ enterokok kaynaklıdır. 73
VRE • Enterokoklar, beta laktamaz üretir. • Penisiline dirençli ise vankomisin kullanılır. • VRE – Vankomisin direnci E. faecalis’te nadir, daha sık E. faecium’da görülür. 74
Viridans Streptokoklar • Viridans streptokoklar ağız florası doğal üyesi. • Virülansları düşüktür – S. mitis, S. salivarius, – S. sanguis ve S. mutans bulunur. • S. mutans = diş çürüğü etkenidir. 75
Viridans streptekoklar • Kalp kapağı bozuk insanların, kanına karışıp endokardit yapar. • Diş çekimi sonrası Subakut Bakteriyel Endokardit (SABE) yaparlar. • SABE’e en sık neden olan bakterilerdendir 76
Gram negatif koklar 77
N.gonorrhoeae • Bel soğukluğu etkeni •Gram (–), •kahve çekirdeği görümünde diplokok •Sporsuz, hareketsiz ve kapsülsüz. 78
Gonokok • En iyi kanlı, çikolata ve Thayer–Martinde ürer. Aerob. • %5–10 CO2’li ve nemli ortamda iyi ürer. • Kuruluğu sevmez. 79 Pili: - Mukozaya yapışmasını sağlar - Bakteriyi fagositozdan korur. - Pilisiz bakteri patojen değil.
Lipo-oligosakkarid • Gonokokların hücre duvarında •lipooligosakkarit vardır. •Sadece silyasız kolumnar epiteli tutar. 80
Ig A1 proteaz enzimi: •Mukozadaki Ig A’yı parçalar. •Meningokok, •Pnömokok, •H. influenzae + •gonokok 81
Gonokoklar •Sadece insanda hastalık. •Hızla antijenik form değiştirir. • genetik varvasyon •%95’i plazmid taşır. • β– laktam antibiyotik ve tetrasiklinlere direnç sık. 82
Gonokok Genital organ infeksiyonları Üretrit •İç çamaşırında sarı–kahverengi leke bırakır. •Kadınlarda asemptomatik. 83
Gonokok •Konjuktivit •Yeni doğanda görülür •Gonokoksik faranjit/Orofarenjit, •Homoseksüellerde (oral ilişki) •Septik artrit •Cinsel aktiflerde sık. 84
Tedavi: • Penisilin direnci sık. • Tedavide 1. seçenek • seftriakson ve • ciprofloksasin • YD’ın Neisseria konjuktivit proflaksisinde • göze % 1’lik Gümüş nitrat yada • %1 ‘lik tetrasiklin pomat uygulanır. • Eritomisinli Pomat • Göz içine Betadin uygulanabilir. 85
Meningokok 86
N. meningitidis •Sadece insanda patojen •Pürülan menenjit etkeni gram (-) kapsüllü diplokok. •Orofarenks müköz membranına yerleşim ‘pilliler’ ile olur. •Toplumun % 10 – 15 sağlıklı bireylerin nazofarenks mukozasında asemptomatik’tir. 87
•Epidemi yapar •Askeri topluluk//yurtlarda En sık A,B ve C grubu sero gurupları hastalık yapar. • Döküntülü hastalık yapar • 88 N. meningitidis
İZOLASAYON –Meningokoksemili hastada damlacık izolasyonu gerek –Hastalar ayrı bir odada izlenmeli 89
Korunma •Meningokokların kapsül aşısı var •proteinle konjuge tetravalan polisakkarit (A/C/Y/W135) aşı •Seyahat aşısı 90
Kaynaklar • 1.Emekdaş G, Koçoğlu E, “Mikrobiyoloji: Klinik Bir Yaklaşım” İstanbul Tıp Kitabevleri , 2018 • • 2.Baylan O, Erdoğan Ö. “ Burton Sağlık Bilimlerinde Mikrobiyoloji” İstanbul Tıp Kitabevleri , 2017 • • 3.Anğ Ö. (Çeviri editörü) “ Lippincott’un Şekillerle Açıklamalı Derleme Ders Kit aplar ı: Mikrobiyoloji” Nobel Tıp Kitapları, 2018.
Gram Pozi̇ti̇f Bakteri̇ler
Yazar :
İsmail Ceyhan
Yıl : 2020
