Sıra | DOSYA ADI | Format | Bağlantı |
---|---|---|---|
01. | Sülfürler Ve Sülfotuzlari | ppt | Sunumu İndir |
Transkript
SÜLFÜRLER VE SÜLFOTUZLARIÇeşitli metalik cevher yataklarını oluştururlar. Bu sınıf içindeki pek çok bileşen arasında iyonik bağ vardır. Özellikleri açısından daha çok metallere benzerler. Sülfür minerallerinin çoğu opaktır.Renk ve çizgi renkleri tipiktir. Bu grup içindeki opak olmayan bazı minerallerin (Zinober, Realgar ve Orpiment gibi) kırılma indisleri çok yüksektir ve ışığı sadece ince kenarlarından geçirirler. SÜLFOTUZLARIKarmaşık sülfür mineralleridir. Bu grupta bağlar silikatlar veya oksitler gibi kuvvetli değildir. Bu nedenle bu mineraller metalik parlaklığı sahiptir. İyi ısı ve elektrik iletimi gösterirler. Tümü opak, koyu renkli ve yoğundur.
SülfürlerAmXnA3XA2XA3X2AXA3X4A2X3AX2AX3 SülfotuzlarıA3BX3A3BX4SÜLFÜRLERİN GENEL FORMÜLLERİ: Metal atomları (A) / Metal olmayan atomlar (X) oranına göre sınıflandırılırlar ve bu orana göre yapısal benzerlikler sergilerler.
Cu CuZnFeCuKübikTetragonal
ARJANTİT (Ag2S) Küb (1730 üzerinde)-Monoklinik Gümüş kaynağıdır. Türkiye’de bulunmaktadır.
KALKOZİN (Cu2S) Monoklinik: En önemli bakır sülfür cevheridir.Dünya bakır üretiminin çok büyük bir bir kısmı bu mineralden elde edilir. İnce kristaller şeklinde birincil veya çevre kaya içinde saçılmış olarak “porfiri bakır yatakları” şeklinde gelişmiştir. Bu tür yataklarda bakır oranı %1-2 yer yer %0.4 gibi düşük değerlerdedir.
Kalkozin
Kalkozin, pirit, kovellin ve kuvars
GALEN (PbS) KübEn önemli kurşun mineraldir. Dünyanın tüm kurşun ihtiyacı bu mineralden elde edilir.Mükemmel dilinimi, yüksek özgül ağırlığı, yumuşaklığı ve kurşun grisi çizgi rengi tipik özellikleridir.
SFALERİT (Çinkoblend) (ZnS) KübÖnemli bir çinko mineralidir. Sfalerit ve galen çoğunlukla önemli yataklarda birlikte bulunurlar. Türkiye’de önemli bir yatağı yoktur. Sfalerit ve kuvars
Kalkopirit (CuFeS2) TetragonalEn yaygın bakır mineralidir. Türkiye Dünya’nın önemli bakır ülkelerinden biridir. (Artvin, Murgul, Elazığ ve Ergani), pirinç sarısı rengi ve yeşilimsi siyah çizgi rengi ile tanınır.
NİKELİN (NiAs) HekzagonalNikelce zengin bir mineraldir ve düşük değerde nikel cevheridir.Kırmızı bakır kırmızımsı rengi tipiktir.
BORNİT (Cu5FeS4) Tetragonal Normal rengi kahverengimsi bronz, havada ayrışma ile hızla bozuşarak güvercin boynu rengine döner.
KOVELLİN (CuS) HekzagonalKalkopirit, kalkozin, bornit gibi minerallerin ayrışma ürünüdür. Diğer bakır mineralleri ile birlikte bulunur. Mavi rengi, bükülebilir levhaları, mikamsı dilinimi ve diğer sülfür mineralleri ile birlikte bulunması ile tanınır.
ZİNOBER (HgS) Hekzagonal Doğal civanın az bulunmasından dolayı metal civanın tek kaynağıdır.
REALGAR (AsS) MonoklinikSeyrek bulunan bir mineraldir. Doğal ve yapay boya yapımı, havai fişek ve cam yapımında kullanılır.Kırmızı rengi, portakal çizgi rengi ve reçine cilası tipiktir.
ORPİMENT (As2S3) MonoklinikSarı rengi ve yapraklı yapısı karakteristiktir. Seyrek bulunan bir mineraldir. Boya ve deri sanayinde kullanılır. Realgar ve orpiment zehirli olmaları nedeniyle bu mineraller yerine yapay arsenik sülfür kullanılır.
ANTİMON (STİBNİT) (Sb2S3) OrtorombikEn önemli antimon cevheridir. Türkiye’nin önemli zenginliklerinden biridir. Prizmatik sıkça ışınsal kristal toplulukları şeklinde izlenir. Tek yönde mükemmel dilinimlidir. Özel alaşımlı çelikte, askeri malzeme üretiminde (iz mermileri) seramik ve cam sanayinde, lastik, tekstil ve plastik endüstrisinde kullanılır.
Antimon
PİRİT (FeS2) KübEn yaygın ve en çok rastlanan sülfür mineralidir. Sülfürik asit üretiminde kullanılır. Alterasyon sonucu demir okside, limonite dönüşür. Açık pirinç sarısı rengi ve yeşilimsi veya kahvemsi siyah çizgi rengi tipiktir. Genellikle birlikte bulunduğu altın ve bakır için işletilir. Demir cevheri olarak da kullanılır. Sülfirik asit ve ferro sülfat elde etmek için yararlanılan başlıca kaynaktır.
ARSENOPİRİT (FeAsS) MonoklinikEn yaygın bulunan arsenik mineralidir. Bu nedenle arseniğin başlıca kaynağıdır. Arsenopirit, siderit
KOBALTİT ((Co, Fe)AsS) OrtorombikPsödo küb formunda, yüzeyleri pirit gibi çiziklidir. Başlıca ticari kobalt cevheridir.
MARKAZİT (FeS2) OrtorombikSoluk sarı rengi ve kristalleri veya lifli biçimi ile piritten ayrılır. Piritten daha kararsızdır, daha kolay bozuşur. Düşük önemde bir kükürt kaynağıdır. Pirit gibi büyük yataklar oluşturduğunda sülfirik asit üretiminde kullanılır.
MOLİBDENİT (MoS2) HekzagonalGenellikle yapraklı, masif veya pullar halinde bulunur. Tek molibden kaynağıdır. Dünya molibden üretiminin yaklaşık % 90’ı yüksek dereceli çelik yapımında kullanılır.
Skutterudit (Co, Ni) As3 Kobalt ve nikel cevheriKalaverit AuTe2 Altın cevheridir.
SÜLFOTUZLARISülfürlerden yapısal olarak farklı olan sülfürlü minerallerdir. Yaklaşık olarak 100’e yakın türden oluşan oldukça büyük bir mineral grubudur. As, Sb ve daha az oranda Bi yapıda metal rolü oynarlar. Sülfotuzlar daha yaygın olarak bulunan sülfürler ile birlikte hidrotermal damarlarda ve az miktarda bulunurlar. Gümüş, bakır veya kurşun içeren bileşiklerdir. Ancak birkaçında bu metallerin cevheri olacak kadar bol bulunur.
Enargit (Cu3AsS4) Rombusal
PİRARGİRİT (AgSbS3) PRUSTİT (Ag3AsA3)Bu mineraller eş yapılı olup kristal formları, fiziksel özellikleri ve bulunuş tarzları birbirine benzer. Aralarında sınırlı katı eriyik izlenir. En önemli gümüş cevher mineralidir.
TETRAEDRİT (Fahlerz) (Cu12Sb4S13)TENNANTİT (Cu12As4S13)Eş yapılı minerallerdir ve katı eriyik kristallenme sonucu oluşurlar.Tennantit
Tetrahedrit