| Sıra | DOSYA ADI | Format | Bağlantı |
|---|---|---|---|
| 01. | Gabro-bazalt Ai̇lesi̇ | ppt | Sunumu İndir |
Transkript
Koyu renkli bazik bir kayaçtır (SiO2=%45-52) Renk indisi % 40-70 dir. Tüm kristalli ve tanelidirler. Nadiren porfiritik dokuludur. Nefelin, lösit gibi feldspatoid içerenler alkali kaya grubuna girerler. Ofiyolit dizisinin bir bölümünü oluştururlar Derinlik kayası GABRO, yarı derinlik kayası DİYABAZ/DOLERİT, yüzey kayası BAZALT’dır. Türkiye de yaygın olarak bulunur Yapıtası olarak kullanılır.GABRO
MİNERALOJİK BİLEŞİMEsas mineraller :Bazik plajiyoklaslar (Labrador, bitownit)+ Mafik mineral (piroksen, olivin,nadiren hornblendGABRO: LABRADOR+PİROKSEN±OLİVİNTali mineraller:Magnetit, ilmenit, pikotit, sfen, apatit. Bazı gabrolarda tali olarak kuvars, ortoz, kromit bulunur.
GABRO: Labrador + Piroksen ± OlivinNORİT: Labrador + Ortorombik piroksen (Hipersten)Bazik plajiyoklas % 45-70Mafik mineral % 25-50Plajioklas olarak genellikle labrador bulunur. Bunlar koyu renkli küçük inklüzyonlar içerdiğinden el numunelerinde gri renkte görülürler. Mikroskopta polisentetik periklin ikizleri gösterirler.
Olivin magnezyum bakımından orta bir bileşime sahiptir, ancak demirce zengin gabrolarda fayalit bulunur. Olivinli gabroların plajioklasları da labradordan daha baziktir. Tali olarak rastlanan hornblend, noritler içinde koyu kahve renge sahiptir. Biotite nadiren rastlanır ve bu mineralde kahverenktir.
YAPIGabrolar genellikle masif bir yapıya sahiptirler. Fakat bazı mostralar üzerinde tabakalı yapı, akıntı yapısı, ve lineasyon gösterebilirler.DOKUOrta – iri taneli kayaçlardır. Hipidiomorf veya allotriomorf olabilirler. Porfirik dokuda nadiren görülür. Plajioklaslar ve piroksenler bazen büyük ebatlara ulaşır.
Taneli (Granüler) doku Ofitik doku Korona dokusu Simplektik doku
Bu doku türünde, kayayı oluşturan mineraller az çok eşit boylardadır. Tanelerin şekline göre; idiyomorfik, hipidiyomorfik ve ksenomorfik granüler dokular ayırdedilir.
Plajioklas ile piroksenlerin içiçe ve aynı anda kristallenme (ötektik) dokusudur. Bu doku örneğinde, nispeten küçük plajioklas kristalleri daha iri piroksenler içinde yeralır.www.educnet.education.fr/svt/anim/ticemulhouse03/jfm/alpes/CO/gabbro1.jpg
Kümülat dokul t Granüler dokuBu doku türünde mineralller az çok eş tane boylur l r t r i r lll r t lOfitik dokuPlajiyoklas ve piroksenleriçiçe kristallenmiş, piroksenlernispeten irifiti l ji l ir l ri i ri t ll i , ir l ri t iriSubofitik dokuOfitik dokuya banzer ancak Piroksenler daha küçükfiti fiti r ir l r
MİNERALOJİK ÇEŞİTLERİMafik minerallerin cins ve miktarına göre ayırtedilebilirler:Normal gabro: Labrador, piroksenNorit: Labrador, ortopiroksenTroktolit: Labrador, olivinOlivinli gabro: labrador, piroksen, olivinHornblebdli gabro: Labrador, Hornblend, PiroksenAnortozit: bazik plajiyoklasdan oluşur. Mafik mineral<%10Melagabro: Bol miktarda mafik mineralden oluşur. Renk indisi>%70
SiO2’ye doyumlu olup olmamasına göre Gabro sınıflaması•Silise doyumlu olanlar subalkali gabrolardır ve olivin çok seyrektir veya hiçolivin içermezler. Aksesuar olarak kuvars içerebilirler.•Silise doyumsuz olanlar alkali gabrolardır ve olivin yaygındır.
Sosüritleşme, skapolitleşme, prehnitleşme, uralitleşme, serpantinleşme, sonucu muhtelif sekonder mineraller görülür.Sosüritleşme, plajioklasların aynı magmadan gelen yüksek sıcaklıktaki sulu bakiye eriyikler tarafından ayrışmasıdır.Skapolitleşme, düşük sıcaklıktaki, karbonat içeren, hidrotermal eriyiklerin plajiyoklaslarla reaksiyon yaparak skapolit minerallerini oluşturmasıdır.Prehnitleşme, gabrolara yakın granitik sokulumlardan gelen eriyiklerin etkisiyle prehnit - zoizit veya sadece prehnitli kayaçların oluşumuna denir.Serpantinleşme, piroksen ve olivinlerin hidratlaşarak serpantin minerallerine dönüşmesidir.
Gabrolar doğada stoklar, lapolitler, siller, dayklar, çembe dayklar meydana getirirler.Bazı batolitlerin kenar zonlarında bulundukları gibi, kompleks plütonlar içinde diğer derinlik kayaçlarıyla beraberce rastlanabilirler. Bilhassa lapolit biçimindeki pülütonlar içinde ultrabazik familyasına bağlı kayaçlarla arakatkılı olarak teşekkül etmişlerdir.
1) İlmenit ve titanlı magnetit yatakları ekseri gabro bileşimli masifler içinde konsantre olmuşlardır.2) Bakır, nikel ve demirin sülfürlü cevherleayrışmıiri, platin grubu mineralleriyle birlikte norit bileşimli lapolitlere bağlı olarak işletilirler.3) Bazı pirit ve nabit bakır yataklarına gabrolar içinde rastlanır.4) Ayrışmış gabrolar içindeki kuvarslı segrasyonlar az miktarda Au içerebilirler.
Plajioklas+Ortopiroksen ±Klinopiroksen±Olivin. Ortopiroksen; Hipersten veya Bronzit’tir. Pleokroiktir, bazan eksolüsyon lamelleri halinde klinopiroksenlerin içinde görülür. Aksesuar mineralleri magnetit ve İlmenit’tir. (Norit)Norit
Başlıca mineralleri; Plajioklas +Olivin±klino ve ortopiroksenler’dir. Olivin genellikle ayrışmış olarak bulunur. Ayrışma sonucu kaya, gri bir matriks içinde siyah, kahve-kırmızı benekli bir görünüm kazanır. Matriks gibi görünen kesim plajioklas, diğerleri ise alterasyona uğramış olivindir.
DİABAZLAR (DOLERİTLER)•Sığ derinlere yerleşmiş bazik bileşimli magmalardan oluşur. Gabroları yarıderinlik kayalarıdır. •Gabro-bazaltlar ile aynı mineral bileşimine sahiptirler.•Gabro ve bazaltlardan dokusal özellikleri ve doğada bulunuş şekilleriyle ayrılırlar.•Dolerit daha taze olanlara, diabaz altere olanlara denir.MİNERALOJİK BİLEŞİMDİABAZ: LABRADOR+PİROKSEN±OLİVİNTali Mineraller: Magnetit, ilmenit, pikotit, apatit, kuvars ve bazı diabazlarda uralit ve biotitEsas Mineraller:Bazik Plajiyoklas (labrador)Mafik mineral (piroksen, olivin)Mafik mineraller %25-65Bazik plajiyoklas %30-70
• Plajiyoklaslar idiomorfik kristaller halindedir. Mikroskopta zonlu yapı gösterebilirler.• Piroksenler ortorombik veya monoklinik olabilir. • Olivin geniş bir bileşim aralığında yer alır. Yani magnezyumlu tiplerinden demirce zengin çeşitlerine kadar yer alır.DOKUYAPI Masif yahut bol diaklaslı yapı gösterirler.İnce-orta taneli kayalardır. Genellikle tüm kristallidirler. Ofitik, subofitikveya doleritik dokulara sahiptirler.MİNERALOJİK ÇEŞİTLERİOlivinli diabazOjitli diabazAlbit ve kloritli diabazKuvarslı diabazMeladiabaz
Ofitik dokuya benzer. Ancak, piroksenlerin daha küçük olması ve plajioklas latalarının daha bol olup, birbirleriyle temas etmeleri ile ondan ayrılır.
Ayrışım ürünleri Sosürütleşme, uralitleşme, kloritleşme, albitleşme, serpantinleşme. Ekonomik önemleri•Bazı bölgelerde diabaz sil ve dayklarına bağlı olarak bakır sülfürler oluşur.• Kanada’da olduğu gibi diabaz sillerine bağlı olarak Ag-Co-Ni damar tipi yataklar oluşur.Doğada bulunuş şekilleri Sil, dayk, lakolit şeklindedirler.
Koyu renkli bazik bir kayaçtır (SiO2=%45-52). Gabro ve Norit’in yüzey kayasıdır. Yeryüzünde en çok rastlanan volkanik kayalardır. Mineralojik olarak gabrolara benzerler. Renk indisi % 40-50 dir. Taze iken siyah, ince taneli, afanitik ve camsıdır. Alterasyon sonucu kahve rengi, mor, kırmızımsı ve yeşil renk kazanır. Kaya kloritik alterasyon ile yeşil,demirli alterasyon ile kırmızı ve zeolitik alterasyon ile kahverengi olur.BAZALT
MİNERALOJİK BİLEŞİMBAZALT: LABRADOR+PİROKSEN±OLİVİNTali Mineraller: Apatit, titanlı magnetit, ilmenit, pikotit, nadir olarak kuvars, kristobalit, feldspatoidEsas Mineraller:Bazik Plajiyoklas (labrador)Mafik mineral (piroksen, olivin)Mafik mineraller %35-55Bazik plajiyoklas %40-60•Plajiyoklaslar labrador, bitownit, yahut anortit bileşimli. •Fakat genelde zonlu labradorlardır.•Büyük piroksenler diopsit-ojit bileşimli, küçük piroksenler pijonit bileşimlidir.•Olivin kristallerinin boyutu küçüldükçe fayalit oranı artar.
El Örneklerinde;AfanitikCamsıPorfirikVesikülerAmigdaloidal• İnce Kesitlerde; MikrolitikPilotaksitik İntersertalHyalopilitikTrakitik İntergranuler VariyolitikYAPISütunsal yapı birçok bazalt akıntısında görülür.DOKU
MİNERALOJİK ÇEŞİTLERİMafik minerallerin cins ve miktarına göre sınıflandırılırlar:1. Olivinli bazaltlar: Başkalaşıma uğramamış bazalt magmalarından oluşur. Olivinler gözle görülebilir.•Oseanit: Olivince çok zengin bazalt•Ankaramit: Ojit bakımından çok zengin olivinli bazalt2. Olivinzi bazaltlar (toleyitler): Primer bazalt magmasının kıta kabuğu malzemesini (sial malzemesi) özümsemesi sonucu meydana gelen bazaltlardır. Bileşiminde ojit (piroksen çeşidi) yerine pijonit (piroksen çeşidi) ve biraz da kuvars bulunabilir.3. Kuvarslı bazalt: Bileşiminde % 5-10’dan fazla kuvars bulunan bazaltlardır.Melafir: Paleozoyik yaşlı bazaltlara verilen addır.
Bazaltlar başlıca 3 gruba ayrılmaktadır:1) Silis’e aşırı doygun bazaltlar (Toleyitler): Bu tür bazaltlar teorik olarak olivin içermezler. Çünkü magma silise doygun olduğu için ilk gelişen olivinleri hemen ortopiroksen’e dönüştürür. Fe2SiO4 veya Mg2SiO4 + SiO2 Fe2SiO6 veya Mg2SiO6 Fayalit Forsterit Ferrosilit Enstatit (Olivin) (Ortopiroksen) Ancak, hızlı soğumuş aşırı doygun bazaltlarda olivin varlığını nadiren koruyabilir. Bu durumda, magma içindeki silis fazlalığı kayanın camsı hamurunda tutulur. Böyle aşırı hızlı soğumuş, silise aşırı doygun bazalt camı analiz edilirse -tıpkı granitlerde olduğu gibi- SiO2 miktarının %70’lere çıkabildiği görülür. Bu tür kayalar literatürde “Yalancı bazalt” olarak değerlendirilmiştir.
2.Silis’e doyumlu bazaltlar (olağan bazaltlar): Bu tür bazaltlarda, silise aşırı doygun veya doyumsuz mineraller genellikle gelişmez. Çoğunlukla klinopiroksen ve plajioklas ile temsil olunurlar.3. Silis’e doyumsuz bazaltlar (alkali bazaltlar): Bol olivin kapsar. Normatif analizlerde nefelin ortaya çıkar. Piroksenleri genellikle Ti bakımından zengindir. Bu tür kayaları veren magmadaki silis miktarına bağlı olarak, lösit ve nefelin gibi feldispatoid mineralleri de bileşime girer.
Bazaltların gelişim ortamlarıBazaltlar başlıca şu tektonik ortamlarda gelişir; 1) Okyanus ortası sırtlarda 2) Riftlerde 3) Ada yaylarında 4) Bazı levha içi ortamlarda (trap, hot-spot, seamount…)
Ayrışım ürünleri Sosürütleşme, uralitleşme, kloritleşme, albitleşme, serpantinleşme, silisleşme, kaolinleşme, zeolitleşme (volkanik camdan itibaren zeolit minerallerinin oluşması)Ekonomik önemleriÖnemli bazı epijenik maden yataklarına yantaşNadir bakır yataklarıAyrışmış bazaltlar içinde altın takatları (Kanada, Avustralya, Hindistan)Doğada bulunuş şekilleri Lav akıntıları, sil, dayk ve piroklastik malzemeler halinde.
Vesiküler olivinli bazaltsik l r livi li azaltVesiküler camsı bazaltesik ler ca sı azaltAfanitik bazalt
Amigdaloidal bazaltig al i al azalt
Kristallenmemiş veya mikrokristalli bir hamur ve bunun içinde bulunan farklı boylardaki fenokristallerden oluşur.
Kayanın katılaşması sırasında, kaçan gaz ve uçucuların kayayı terketmeleri ile gelişen delikli-boşluklu dokudur.
Vesiküler dokuda sözedilen boşlukların, kalsit, feldispat, kuvars, zeolit gibi ikincil minerallerle doldurulmasıyla gelişen dokudur.
Mikrolit: Küçük, iğnemsi kristal anlamındadır. Hamurunda yaygınca mikrolit içeren kaya dokularına genel olarak mikrolitik doku’lar denir. Mikrolitik doku, kayada volkanik cam’ın bulunup, bulunmaması, varsa hangi oranlarda bulunduğuna göre faklı isimler alır;Volkanik cam Mikrolit Doku Adıyok veya pek az bol PilotaksitikAz bol İntersertalçok az Hyalopilitikçok bol çok az vitrofirik(Tüm camsı)
Çok bol plajioklas mikroliti, değişik fenokristaller içeren; volkanik cam kapsamayan veya çok az kapsayan doku türüdür.
Yaygın plajioklas mikroliti, fenokristaller ve bunların aralarında az miktarda volkanik cam’dan oluşan doku türüdür.
• Fenokristal ve mikrolitler lav akma yönüne uygun olarak dizilirler
Az mikrolit, çok fazla cam içeren doku türüdür.
Gabro-bazalt Ai̇lesi̇
Yıl : 2010
Anahtar Kelimeler
Daha fazla görüntüle