| Sıra | DOSYA ADI | Format | Bağlantı |
|---|---|---|---|
| 01. | Röleler | ppt | Sunumu İndir |
Transkript
EES 455 - 01.11.2011 1RÖLELER
EES 455 - 01.11.2011 2Röle Tipleri ve Karakteristikleri Rölelerin ana fonksiyonu; koruma bölgesindeki arızayı tespit etmektir. En yaygın kullanılan röle tipleriAşırı akım Mesafe korumaDiferansiyel Bucholz Pilot
EES 455 - 01.11.2011 3Sabit zamanlı – Ters zamanlı Röleler Sabit zamanlı röleler Arıza akımının büyüklüğü, set edilen akım değerinden ne kadar büyük olursa olsun açma zamanı daima sabittir. Ters zamanlı röleler Arıza akımıyla açma zamanı ters orantılıdır. Çalışma eğrileri logaritmik bir fonksiyondur.
EES 455 - 01.11.2011 4Sabit zamanlı – Ters zamanlı Röleler Sabit zamanlı rölelerin handikabı; arıza yerinin kaynağa yaklaştıkça arıza temizlenme süresinin artmasıdır. Oysa ki, daha yüksek arıza akımları söz konusu olduğunda, bu sürenin daha kısa olması önem arz etmektedir. Ters zamanlı rölelerde ise; arıza akımı arttıkça arıza temizlenme süresi kısalmaktadır ki bu teçhizat koruması için tam da istenen durumdur.
EES 455 - 01.11.2011 5Aşırı akım röleleri Akımın büyüklüğü belirlenmiş değeri aştığında çalışır. Eğer arıza akımı |If|, rölenin çalışma (set) (pick-up) değeri |Ip| kabul edilirse; |If| > |Ip| ise röle çalışarak ilgili kesiciyi açtırır |If| < |Ip| ise röle çalışmaz Set değeri ayarlanabilir bir değerdir
EES 455 - 01.11.2011 6Aşırı akım rölesi Geleneksel olarak aşırı akım röleleri manyetik indüksiyon prensibine göre çalışırlar Günümüzde ise aynı prensip mikroişlemci tabanlı röleler ile sağlanır
EES 455 - 01.11.2011 7İndüksiyon (elektromekanik) röle
EES 455 - 01.11.2011 8Elektromekanik röleler Manyetik nüve ve alüminyum diskten oluşur Sargılarına uygulanan akım, alüminyum diske dik bir manyetik alan oluşturur Manyetik alan, disk üzerinde bir tork meydana getirir. Diskin dönmesi ve dolayısıyla hareketli kontağın (a) sabit kontağa (b) temas etmesi bir yay ile engellenir Giriş akımı, set edilen akım değerini aştığında hareketli kontak artan manyetik kuvvet nedeniyle sabit kontak üzerine kapanır Akım şiddeti arttıkça oluşan tork da artar. Bu da diskin daha hızlı dönerek kontakların daha kısa sürede kapanmasını sağlar.
EES 455 - 01.11.2011 9Elektromekanik röleler Dolayısıyla, rölenin çalışma zamanı, arıza akımının karesi ile ters orantılıdır. Bu durum da ters zaman karakteristiğini oluşturur.
EES 455 - 01.11.2011 10Dijital röleler - Çalışma parametreleri Akım set değeri (Current tap setting): Ip Zaman ayarı (time dial setting-TDS)Ayarlanabilir zaman gecikmesi Aşırı akım rölesi çalışma zamanı:
EES 455 - 01.11.2011 11Çalışma eğrileri
EES 455 - 01.11.2011 12Aşırı akım röleleri Şekildeki eğri tipi için A=28,2, B=0,1217, p=2 Şekildeki eğride örneğin; arıza akımı (If) 2 A ise ve röle çalışma akımı 1 A seçilirse M=2 olacaktır. TDS=0,5 için çalışma zamanı 5 sn iken TDS=2 için 19 sn olacaktır Çalışma zamanını düşürmek için, çalışma akımını düşürerek M arttırılabilir
EES 455 - 01.11.2011 13Aşırı akım röleleri
EES 455 - 01.11.2011 14Aşırı akım röle zaman koordinasyonu Ring sistemlerde, aşırı akım rölelerin zaman koordinasyonu oldukça güç olabilir Örneğin X noktasında bir arıza olduğunda B13 ve B31’in arızayı temizlemesi istenir. Ancak, B32 de arıza akımını hissedecektir. B31; B32’den hızlı ise arıza yayılmadan temizlenebilir
EES 455 - 01.11.2011 15Aşırı akım röle zaman koordinasyonu Ancak, B32 B31’den hızlı ise 3 nolu barada gereksiz yere kesinti olacaktır Bu sorunu gidermek için B32’nin B31’den daha yavaş çalışacak şekilde ayarlandığını farz edelim. Ancak bu defa da, Y noktasında oluşacak bir arızada B31 B32’den daha hızlı çalışarak yine 3 nolu barada gereksiz kesintiye neden olacaktır
EES 455 - 01.11.2011 16Yönlü röleler Ring sistemlerde yukarıda açıklanan zorluklardan dolayı, yön elemanı kullanılarak rölelerin sadece tek tarafındaki arızaya müdahale etmesi sağlanabilir. Aşağıdaki şekilde kullanılan yönlü röleler sayesinde; R12 rölesi 1 nolu baranın sağındaki, R21 rölesi ise 2 nolu baranın solundaki arızalarda çalışacaktır.
EES 455 - 01.11.2011 17Yönlü rölelerP2 noktasındaki arıza: Akım gerilimden geriP1 noktasındaki arıza: Akım gerilimden ileri (Akım yönü, P2 arızasındakinden ters yönde)
EES 455 - 01.11.2011 18Yönlü röleler
EES 455 - 01.11.2011 19Mesafe Koruma Arıza esnasında gerilim azalır ve akım artar. Dolayısıyla, kısa devre empedansı, normal işletme koşullarındaki yük empedansından daha küçüktür. Rölenin ölçtüğü empedans değeri, arıza noktası ile röle arasındaki mesafeye bağlıdır. Yani arızadaki empedans değeri, hattın uzunluğu ile orantılıdır. Röle, belirlenmiş mesafe içindeki arızalarda çalışır. Mesafenin ölçülmesi; ölçü trafolarından alınan gerilim ve akım bilgilerinden hesaplanan empedans değerine göre gerçekleştirilir
EES 455 - 01.11.2011 20Mesafe Koruma Gerilim ve empedans grafiğinde görüldüğü gibi arıza noktasında gerilim ve empedans sıfır, arıza noktasından uzaklaştıkça gerilim ve empedans değeri büyümektedir. Buna göre her transformatör merkezindeki mesafe koruma rölelerinde farklı empedans değerleri ölçülmektedir
EES 455 - 01.11.2011 21Empedans Rölesi (Yönsüz mesafe koruma) Normal koşullarda, Z çok büyük olup |Zr| çemberinin dışındaki bölgededir. Arıza esnasında; akımın artması ve gerilimin azalması sonucunda ölçülen empedans değeri |Zr| çemberinin içine girer ve röle çalışır
EES 455 - 01.11.2011 22Mho Rölesi (Yönlü mesafe koruma) Empedans rölesinin karakteristiği şekildeki gibi değiştirilerek yönlü röle haline gelmiştir.
EES 455 - 01.11.2011 23Diferansiyel Koruma İki veya daha fazla yerden ölçülen akım değerlerinin farkına göre çalışır Eğer fark, set edilen değerden büyükse röle çalışır
EES 455 - 01.11.2011 24Diferansiyel Röleler Normal durumda ve diferansiyel koruma bölgesinin dışındaki arızalarda; I1-I2=0 Koruma bölgesi içindeki arızalarda; I1-I2=If |I1-I2|>|Ip| ise çalışır |I1-I2|<|Ip| ise çalışmaz
EES 455 - 01.11.2011 25Bölge (zone) koruma Komşu bölgeler birbirleriyle örtüşmelidir Tüm kesiciler örtüşen bölgelerde olmalıdır Sistemin tümü koruma bölgesi içinde olmalıdırP1: B3-B4P2: B8-B9-B10P3: B5-B6
EES 455 - 01.11.2011 26Radyal Sistemlerde Koruma Genelde zaman gecikmeli aşırı akım röleleri kullanılır. Arıza akımlarının normal yük akımlarından çok daha fazla olduğu durumlarda, röle zaman koordinasyonunu yapmak daha kolay olur. Aşırı akım röle koordinasyonu, genellikle en fazla 5 kesiciye kadar uygulanabilir. Aksi taktirde, kaynağa yakın yerde aşırı bir zaman gecikmesine neden olunabilir.
EES 455 - 01.11.2011 27Radyal Sistemlerde Koruma P1 noktasındaki arızada sadece B3 kesicisinin açması istenir. Bu durumda sadece L3 yükü enerjisiz kalacaktır. B2’ye B3’ten daha fazla bir zaman gecikmesi ayarlanarak, B3’ün önce açmaması sağlanır. B3’te bir arıza olduğunda B2 gecikmeli olarak açarak arızayı temizler. Benzer şekilde, P2 noktasındaki arızada B2’nin açması ve B1’in kapalı kalması istenir. Bu durumda L2 ve L3 enerjisiz kalacaktır. Arıza kaynağa daha yakın (P1’e göre) olduğundan arıza akımı daha yüksektir. B2; B2-B3 arasındaki bölge için ana (primary) koruma, B3’ün sağındaki bölge için ise artçı (backup) koruma sağlar. B1; B1-B2 arasındaki bölge için ana, B2’nin sağındaki bölge için ise artçı koruma sağlar.
EES 455 - 01.11.2011 28Radyal Sistemlerde Koruma Koordinasyon zaman aralığı; ana ve artçı koruma röleleri arasında bilinçli olarak ayarlanan gecikmedir. Arıza temizlenme süresini etkileyen farklı etkenler (akım trafosu hatası, arıza akımının DC bileşeni, kesici açma zamanı vs.) mevcuttur. Bu yüzden, anılan etkenler göz önüne alınarak pratik olarak 0,2-0,5 sn. arasında koordinasyon zaman aralıkları belirlenir.
EES 455 - 01.11.2011 29Radyal Sistemlerde Koruma Radyal sistemlerde mümkün olan en az sayıda kademeli koruma uygulanması gerekmektedir. Aksi taktirde, koordinasyon zaman aralıkları nedeniyle kaynağa yakın arızaların temizlenme süresi teçhizatın dayanma kapasitesinden uzun olabilir. En az sayıda koruma kademesi uygulaması için “kısa ve şişman” dağıtım sistemi yapısı, “uzun ve ince”ye nazaran daha uygundur.
EES 455 - 01.11.2011 30Radyal Sistemlerde Koruma Radyal sistem yapısının “uzun ve ince” olması durumunda uygun zaman koordinasyonunu gerçekleştirebilmek için sistemin uygun yerlerden bölünmesi gerekebilir.
Röleler
Yazar :
NOT
Yıl : 2011
Anahtar Kelimeler
Daha fazla görüntüle