| Sıra | DOSYA ADI | Format | Bağlantı |
|---|---|---|---|
| 01. | Yaniklar | ppt | Sunumu İndir |
Transkript
YANIKLAR Doç. Dr. Burak Kaya AÜTF Plastik Rekonstrüktif ve Estetik Cerrahi A.D.
Tanım Isı, elektrik, kimyasal maddeler ve radyoaktif ışınlar ile meydana gelen doku hasarlanmasına YANIK denir.
Epidemiyoloji 2 milyon / yıl 30 bin / yıl hastaneye yatış 1000-5000 / yıl ölüm (uç yaşlar) Pediatrik ve geriatrik yaş grubu E/K: 3/2
Etiyoloji Sıcak sıvı %85.6 Alev %9.6 Elektrik %2.66 Temas %1.88 Kimyasal ajanlar % 0.26 *:Arslan H ve ark., Epidemiology of pediatric burn injuries in Istanbul, Turkey. Turkish Journal of Trauma and Emergency Surgery. 2013; 19(2): 123-126
Haşlanma yanıkları Amerika ve kuzey avrupada %35 Ülkemizde %90 0-2 yaş grubunda %96 3-6 yaş grubunda %88.9 7-16 yaş grubunda %50
Fizyopatoloji -I- Lokal hasar Isı → protein denatürasyonu ve koagülasyon nekrozu → geri dönüşşsüz doku hasarı Çevrede → doku perfüzyonunda azalma Artmış kapiller kaçak Sistemik yanıt Vazoaktif mediyatörlerin salınımı (sitokinler, prostoglandinler, oksijen radikalleri) >%15-20 yanıklar mediatörlere sistemik yanıtı tetikler Sistemik kapiller kaçak 18-24 saat sürer → (yanık şoku/SİYS) İmmünsupresyon Eritrositlerin lokal yıkımı Miyokard depresyonu Hipermetabolik yanıt (katekolamin salınımı, glukagon ve kortizol artışı)
Fizyopatoloji -II- Deri bütünlüğünün bozulması Sıvı kaybı Isı kaybı Enfeksiyon ajanlarının girişi İnhalasyon yanığı Solunum sistemi Elektik yanığı Kardiyovasküler sistem Nörolojik patolojiler
Doku hasarı
Hasarı belirleyen parametreler Isı kaynağının cinsi Sıcak ajanının ısısı Temas süresi Derinin kalınlığı (anatomik bölge) Uygun ilk yardım Yaş
Sınıflandırma Derinlik Vücut yüzeyinde kapladıkları alanın genişliği Hastaya ve travmaya özgü koşullar Eşlik eden hastalık Eşlik eden travma Özel bölge yanıkları El, ayak, perine, genital bölge Elektrik yanıkları, kimyasal yanıklar, inhalasyon yanıkları
Derinliğe göre Birinci derece İkinci derece Üçüncü derece Dördüncü derece (?)
Birinci derece yanık Sadece EPİDERMİS etkilenir Ödem, ağrı ve eritem mevcuttur Spontan iyileşir Skar bırakmaz
İkinci derece yanık EPİDERMİS ve DERMİS’in bir kısmı Yüzeyel ve derin Bül ve kızarıklık 2-4 haftada pansumanla iyileşir Skar gelişebilir
2. derece yanık
2. derece yanık
Üçüncü derece yanık TÜM DERİ tutulur Gri, kahverengi, (pembe) AĞRI YOKTUR Pansumanla iyileşmez Cerrahi müdahele şarttır
3. Derece yanık
Genişliğe göre Yanık alanının toplam vücut alanına yüzdesel oranı Erişkinler için: Walles’ın 9’lar kuralı El ayası (%1) Çocuklar için: Lund-Browder skalası El ayası (% 0.5)
Walles’ın dokuzlar kuralı
Lund-Browder Skalası
Şiddetine göre yanıklar Küçük yanıklar %10 veya daha az 2. derece yanıklar Orta yanıklar %10-20 arası 2. derece yanıklar %2-10 arası 3. derece yanıklar Büyük yanıklar %20’den fazla 2. derece yanıklar %10’dan fazla 3. derece yanıklar İnhalasyon yanıkları Elektrik yanıkları Eşlik eden travma varlığı Yandaş hastalık (DM, steroid kullanımı, immun baskılanma…) Göz, kulak, yüz, el, ayak, büyük eklem ve genital bölge
Olay yerinde müdahale -I- Yakıcı ajandan uzaklaştırma Hava yolu, solunum, dolaşım Küçük yanıklarda, çeşme suyu ile yıkama Sıcak sıvı yanıklarında, giysilerin çıkartılması Alev yanıklarında, CO ve duman zehirlenmesi (?), %100 O2, endotrakeal entübasyon Elektrik yanıkları kardiyopulmoner resüsitasyon (?), çoklu travmaya ait belirtiler Kimyasal yanıklar; kuru kimyasallarda önce fırçalama, diğerlerinde yıkama
Olay yerinde müdahale -II- İ.V. damar yolu, RL Olay hakkında detaylı bilgi Hasta hakkında detaylı bilgi Yönlendirilecek merkeze bilgi aktarımı (yanığın şiddeti, genel durum) Yüzük, bilezik vb takıların çıkatılması Hiçbir şey sürme Temiz örtü veya soğutucu örtü Hipotermiden koruma
Acil serviste müdahale -I- Hava yolu; endotrakeal entübasyon, trakeostomi İ.V. sıvı yolu (>%10 yanıklarda) Bir veya iki periferik ven Yakın takip için santral kateterizasyon Femur distali veya tibia proksimalinden kemik içi sıvı Vücut ısısına yakın sıcaklıkta sıvı Eşlik eden travmanın araştırılması Ağrı tedavisi VYA (vücut yüzey alanı) ve TYA (toplam yanık alanı) hesaplanması Adli vaka yönünden değerlendirme Yara yönetimi (ayaktan/yatacak hastalar)
Acil serviste sıvı tedavisi Bir çok formül mevcut: Evans Brooke Modifiye Brooke Monafo Parkland Modifiye Parkland Shriner’s Cincinnati Shriner’s Galveston Hastanın klinik seyrine göre yeniden planlama
Parkland Formülü 4 mL X kg X yanık yüzdesi Yarısı ilk 8 saatte Diğer yarısı 16 saatte Süre yaralanma anından itibaren hesaplanır Sıvı: Ringer Laktat
Galveston formülü İlk 24 saat 2000 mL/m2 VYA + 5000 mL/m2 TYA Laktatlı ringer solüsyonu Yarısı ilk 8 saate, kalan yarısı 16 saatte Volüm genişleticiler, albumin (?) Hipoglisemi riski → %5 dekstroz içeren sıvılar
Daha fazla sıvı gereksinimi Ek travma varlığı İnhalasyon hasarı Gecikmiş ve yetersiz sıvı resüsitasyonu (dehidratasyon) Elektrik yanıkları
Sıvı takibi İdrar sondası İdrar çıkışı Süt çocukları: 2 mL/kg/saat Daha büyük çocuklar ve erişkinler: 1 mL/kg/saat Hedef idrar yoğunluğu: 1015
Acil serviste müdahale -II- Yanık pansumanı yapıldığında ağrı ↓ Kimyasal yanıklarda vücut sıcaklığındaki su ile yıkama (duş usulü), hipotermiye dikkat! Orta/büyük yanıklarda ve eşlik eden hastalıklarda kan ve idrar örnekleri (kan grubu, Rh tayini, kan elektrolitleri, glukoz, Hb, Hct, beyaz küre sayımı, kan pH’sı…) Elektrik yanıklarında EKG >%30 yanıklarda ve bilinç kapalı hastada nazogastrik sonda Ekstremite, toraks ve abdomendeki yanıklarda ödem ve eskara yönelik fasyatomi ve eskaratomiler Tetanoz profilaksisi
Eskaratomi, fasyatomi
Ağrı tedavisi Çeşme suyu (20-25o C), hipotermi oluşumuna dikkat!!! i.v. → i.m → s.k. opioid Morfin İlaç Doz Etki süresi Tramadol (12 yaş ve üstü) 1mg/kg 4-6 saat Ketamin 0.2-0.5 mg/kg 15-25 dakika Morfin 0.1 mg/kg 4-6 saat Fentanil 1 μgr/kg 45-60 dakika Meperidin 0.5-1 mg/kg 2-4 saat Ayaktan hastada: Parasetamol 10-15 mg/kg, ibuprofen 20 mg/kg/gün, 3-4 doz/gün
Lokal yara bakımı Yatarak takip edilecek hasta /ayaktan hasta Yatarak tedavi Debridmanlar, eskarektomiler, greft/flep ile onarımlar, allogreftler, ksenogreftler, deri eşdeğerleri, keratinosit kültürleri…. Ayaktan hasta Herhangi bir yaradan farklı değil!!! Amaç enfeksiyonu önlemek, epitelizasyonu sağlamak Nemli yara ortamı
İkinci derece yanık pansumanı Yaranın yıkanması (serum fizyolojik ve nötral pH’lı sabun) Parafin emdirilmiş yapışmaz tabaka veya yağlı merhemler (%0.2 nitrofurazon) → oluşan epitelin korunması, ağrının önlenmesi Nemli spanç, poliüretan film tabaka Büllerin yönetimi (?) Antibiyotikli kremler (?) Gümüş sülfodiyazin, mupirosin, basitrasin
Hastaneye yatış endikasyonları <10 yaş, TYA >%10; >10 yaş, TYA >%20 > %5 3. derece yanıklar Yüz, el, ayak, perine, genital bölge, major eklem üzeri İnhalasyon yanıkları Elektrik yanıkları Kimyasal yanıklar Eşlik eden major travma ve komorbidite Sosyal, emosyonel durumun rehabilitasyon gerekliliği İstismar ve ihmalden şüphelenilmesi
Teşekkürler…
Yaniklar
Yazar :
BURAK KAYA
Yıl : 2013
Anahtar Kelimeler
Daha fazla görüntüle