ANKARA ÜNİVERSİTESİ HUKUK FAKÜLTESİ – KIYMETLİ EVRAK HUKUKU DERS NOTLARIBu notlar her hafta işlenecek ders planını detaylı olarak göstermesi için hazırlanmış kısa bilgiler içermektedir.

Çekin İbrazı ve Ödenmesi Çekin İbrazıİbraz; çekin ödenmesi talebiyle yetkili hamil tarafından muhatap bankaya sunulmasıdır.Çekin İbraz Edilmesi Gereken Süreİbraz Süresi Kavramı: Çeklerde vade yoktur, ibraz süreleri söz konusudur. İbraz sürelerinin uzunluğu Kanun tarafından belirlenmiştir.Taraflar, aksini kararlaştıramazlar.• Bir çekin ödeme yeri ile keşide yeri aynı ise: ibraz süresi “10 gün”dür. Bir çekin ödeme yeri ile keşide yeri farklı ise: ibraz süresi “1 ay”dır. Bir çekin ödeme yeri ile keşide yeri hem farklı ülkede hem de farklı kıtada ise: ibraz süresi “3 ay”dır. Çek hesapta karşılık bulunduğu takdirde muhatap banka tarafından yetkili hamile ödenir.

İbraz sürelerinin hesaplanması açısından Akdeniz ülkeleri aynı kıtada sayılmaktadır. Örneğin her ne kadar Mısır ile Türkiye farklı kıtalarda yer almakta ise de bu iki ülke ibraz süreleri açısından aynıkıtada sayılmakta ve keşide yeri Mısır, ödeme yeri Türkiye olan birçekin ibraz süresinin 1 ay olduğu kabul edilmektedir.İbraz süreleri çekin üzerinde yer alan keşide ve ödeme yerleri dikkatealınarak belirlenmektedir. Çek hesabının bulunduğu şube ya da çekinibraz edildiği şube, ibraz süresinin belirlenmesinde önem taşımaz.İbraz süreleri hesaplanırken aradaki tatil günleri de hesaba dahil edilmektedir. Diğer bir deyişle, ibraz süreleri işgünü hesabına göre yapılmamaktadır. Tatil günleri sadece ibraz süresinin son gününe geliyorsa önem taşımaktadır. Şöyle ki; ibraz süresinin son günü tatil gününedenk geliyorsa, ibraz süresinin son günü, takip eden ilk işgününekadar uzamaktadır

İleri tarihli çeklerde çekin gerçek (fiili) keşide tarihi ile çekin üzerindeyazılı keşide tarihi farklılık göstermektedir. Bu tür çeklerde ibrazsüreleri, çekin gerçek (fiili) keşide tarihi değil, çekin üzerinde yazılıkeşide tarihi dikkate alınarak hesaplanmalıdır.Örneğin çek, 14.03.2010 tarihinde düzenlenmiş; ancak üzerine keşidetarihi olarak 19.09.2010 yazılmışsa, ibraz süresi hesabında 14.03.2010tarihi değil, 19.09.2010 tarihi dikkate alınacaktır.

Çekler görüldüğünde ödenir. Bu itibarla, çeki elindebulunduran hamil, çeki teslim aldığı andan ibraz süresinin sonunakadar dilediği zaman muhatap bankaya ibraz edebilir. Muhatapbanka, çek kendisine ibraz edildiğinde (çeki gördüğünde, hesaptakarşılık bulunması şartıyla çeki ödemek zorundadır.

İbrazın Yapılacağı Yerİbraz muhatap bankanın herhangi bir şubesine yapılabilir. Hamil, çeki mutlaka çek hesabının bulunduğu şubeye ya da çek üzerinde ödeme yeri olarak gösterilmiş yerdeki şubeye ibraz etmeye zorlanamaz

İbraz Edilen Çekin Muhatap Tarafından İncelenmesiKendisine ödemesi için çek ibraz edilen muhatap banka, çeki ödemeden önce, incelemek zorundadır.Muhatap ödeme yapmadan önce, çekin sahte veya tahrif edilmiş olupolmadığını incelemek zorundadır. Sahte veya tahrif edilmiş bir çekiödeyen muhatap, bu ödemeden doğan zarara kural olarak katlanmakzorundadır. Ancak böyle bir çeki ödeyen muhatap, keşidecinin (hesapsahibinin) çek defterlerini “iyi saklamadığını” ya da bunun gibi birnedenden ötürü kusurlu olduğu ispatlayarak sorumluluktan kurtulabilir. Muhatap ayrıca, çek hamilinin kimliğini ve hak sahipliğini kontroletmek zorundadır. Çeki ibraz eden kişinin yetkili hamil olup olmadı-ğı, çekin devir şekline göre farklı şekilde tespit edilmektedir. Anılanhususun saptanabilmesi amacıyla nama yazılı çekte: alacağın temlikibeyanları, emre yazılı çekte ise, ciro zinciri incelenmektedir. Muhatapbankanın bu incelemesi yeterli olup banka, ciro zincirindeki imzalarıngeçerliliğini (sıhhatini) araştırmakla yükümlü değildir.

İbrazın SonuçlarıÇek Süresinde İbraz Edilmişse ve Karşılığı Varsa: Çek, yetkili hamiltarafından ibraz süresi içinde ibraz edilmişse muhatap banka, hesaptakarşılığı bulunmakta olan çek bedelini ödemek zorundadır. Çekin karşılığı yoksa karşılıksız işlemi yapılır