Sıra | DOSYA ADI | Format | Bağlantı |
---|---|---|---|
01. | Edebi̇yat Ve Toplum - Pi̇aget’ye Göre Bi̇li̇şsel Geli̇şi̇m Dönemleri̇ | pptx | Sunumu İndir |
Transkript
EDEBİYAT VE TOPLUM AYŞE TAŞDEMİR 170553049
KONU: PİAGET’YE GÖRE BİLİŞSEL GELİŞİM DÖNEMLERİ
• Piaget, öğrenmeyi yaşa bağlı bir süreç olarak kabul eden zihinsel gelişim kuramına dayalı olarak açıklamıştır. Zihinsel gelişimi açıklamaya yönelik olarak ise çok farklı ve kapsamlı bir bakış açısı ortaya koyarak, bu süreci doğumdan başlayan ve yetişkinliğe kadar devam eden dört dönemde değerlendirmiştir (Özmen 2004).
• Piaget “Düşünme nasıl gerçekleşiyor?” sorusuna yanıt ararken bütün çocukların aynı basamaklardan geçerek dünyayı keşfettiklerini, benzer hataları yaptıklarını ve sorunlara benzer çözümler bulduklarını belirmektedir.
• Örneğin 3-4 yaşlarındaki çocuklar eşit miktarda su bulunan iki bardaktaki sudan birinin daha ince uzun bir bardağa aktarıldığında, ince uzun su bardağında daha çok su bulunduğunu belirtirler. 7 yaşındaki bir çocuk ise su miktarının değişmediğini belirtebilir.
Piaget özellikle çocukların yaptıkları yanlışlarla ilgilenmiş ve bu yanlışların tesadüfi olmadığını düşünmüştür. Sistematik bir yapı içersinde çocukların yanlışlarının kaynaklarını araştırmıştır. Düşüncenin gelişimi ile birlikte dil gelişimi alanında da çalışmıştır. O’na göre dönemler ilerledikçe çocukların kavrama ve problem çözme yeteneklerinde niteliksel gelişmeler gözlenmekte ve her bir dönem kendisinden önce gelen dönemlerin özelliklerini de içermektedir. Bu dönemler ve bu dönemlerdeki bireylerin bazı özellikleri aşağıda verilmiştir (Özmen 2004)
• Piaget’nin temelde kendisine (ve bu nedenle de çocuklara) sorduğu soru “çocuklar dünyaya gelirken hiç bir şey bilmezler, kendilerinin bile farkında değillerdir. Peki, nasıl oluyor da bu durumdan yetişkin gibi düşünme düzeyine ulaşabiliyorlar?” sorusudur. • Yani, insanın yetişkin düşünme biçimine nasıl ulaştı ğını anlamaya çalışmıştır. Bu sorunun cevabı, zihin gelişiminin dönemleridir. Piaget, zihin gelişiminin dönemler halinde gerçek leştiğini öne sürmüştür.
• Bu haliyle dönem kuramcılarındandır, yani gelişimin evreler halinde gerçekleştiğini düşünen bilim adamları grubundandır. Evre kuramı olmasının uzantısı olarak, kuramında dört temel kural bulunmaktadır (Bacanlı 2006):
2. Evreler bir hiyerarşi oluştururlar. Sonraki evre önce ki evrelerin kazanımlarını da içerir. 3.Gelişim oranlarında farklılıklar vardır. Her birey kendine göre gelişim gösterir. Bu yüzden aynı gelişim evresin de bulunsalar bile bireyler arasında gelişim oranları açısından farklılıklar görülür.
4. Gelişim kuramları (ve Piaget’nin gelişim kuramı) her evre için tipik olan gelişim özelliklerini belirtmektedir. Belirti len özellikler genel olarak o dönemde karşılaşılan veya kazanılan özelliklerdir. Piaget’nin kuramıyla ilgili araştırmalarda 2/3 veya 3/4 oranını benimsemektedirler. Yani o yaşlardaki çocuk ların %66 veya 75’inin gösterdiği özellik o dönemin özelliği olarak kabul edilebilir (Bacanlı 2006).
Piaget bu özelliklere uyan dört dönem belirlemiştir. Bunlar: 4.1. Duyusal Devinim (Sensorymotor) Dönemi [0-2 yaş] Bebek, bu aşamada dış dünyayı keşfetmede duyularını ve motor bece rilerini kullandığından bu döneme duyusal-motor adı verilmektedir (Senemoğlu 2005).Sensori-motor dönem doğum ile 2 yaş arasını kapsar
• Piaget yaklaşımına dayanarak yaptığı incelemelerin sonunda yazar, duyusal devinim dönemini altı evreye ayırmak gereğini duymuştur. Bunlar: 0-1 Ay: Refleksler aşaması 1-4 Ay: İlk alışkanlıklar ve birinci döngüsel tepkiler aşaması 4-8 Ay: İkinci döngüsel tepkiler aşaması 8-12 Ay: İkinci döngüsel tepkilerin koordinasyonu ve amaca yönelik davranışlar aşaması 12-18 Ay: Üçüncü döngüsel tepkiler, yenilik, merak aşaması 18-24 Ay: Zihinsel kombinasyonlar ve problem çözme aşaması
4.2. İşlem Öncesi (Pre-operational) Dönem [2-7 yaş] 2-7 yaş arası dönem olup, bu dönemde birey sözcük dağarcığını zenginleştirerek dilini geliştirir ve benlik kavramını oluşturur. Çocuk tümüyle ben merkezli bir düşünme yapısına sahiptir. Bu yaşlardaki çocuklar kendi görüşlerinin olabilecek tek görüş olduğuna inanırlar, çevrelerindekilerin kendilerininkinden daha farklı bakış açılarına sahip olabileceklerini anlayamazlar.
• Çocuk birbirleriyle her zaman ilişkili olmayan durumlar arasında bağ kurmaya çalışır. Örnek: annesi hastanede doğum yapan bir çocuk annesi eve bebekle geldiği için annesinin hastaneye her gidişinde eve bir bebekle döneceğini bekleyebilir.
İşlem öncesi dönem ikiye ayrılmaktadır. Bunlar; A. Sembolik dönem ya da kavram öncesi dönem (2 – 4 yaş) 2 – 4 yaşlarını kapsamaktadır. Dil gelişiminin en yoğun olduğu evredir. Nesneleri yalnızca tek bir özelliklerine göre sınıflandırabilirler. Örneğin renklerine ya da biçimlerine göre tek yönlü düşünürler. Belirli bir sıra ya da dizide verilen nesnelerin eşlerini aynı sıraya koyabilirler. Ancak tersinden sıralamaları istendiğinde başarılı olamazlar.
• Çocuklar, bu dönemde kompleks kavramları ve ilişkileri anlayamazlar. Örneğin; çocu ğa, “su çok fazla, dökeceksin” dediğinizde, çocuk “çok fazla” gibi kavram ları anlayamadığından suyu dökecektir (Arı 2005, Senemoğlu 2005).
B. Sezgisel dönem (4 – 7 yaş): 4 – 7 yaş arasını kapsar. Çocuklar bu dönemde, mantık kurallarına uy gun düşünme yerine, sezgilerine dayalı olarak akıl yürütürler ve problem leri sezgileriyle çözmeye çalışırlar. Dil, hızla gelişmekte, yaşantılar yoluy la kazanılan davranışların sembolleştirilmesine yardım etmektedir (Senemoğlu 2005).
Bu dönemde çocuklar, henüz üst düzeyde sınıflama yapamazlar. Örne ğini nesneleri biçimlerine ya da renklerine göre sınıflayabilirler fakat iliş kilerinin tam olarak farkında değildirler. Ayrıca bütün ve parça arasında ki ilişkileri kuramazlar. Örneğini sınıftaki erkekler mi çok, kızlar mı, soru suna eğer erkek sayısı çok ise, erkekler diyebilirler. Daha sonra, sınıftaki bütün öğrenciler mi çok, erkekler mi? diye sorulduğunda da erkekler çok” cevabını verebilirler (Senemoğlu 2005).
Korunum henüz gelişmemiştir. Korunum, herhangi bir nesne ya da nes ne grubunun fiziksel biçimi ya da mekandaki konumu değiştiğinde, nesne nin miktar, sayı, alan hacim vb. özelliklerinin değişmeyeceği ilkesidir.
4.3. Somut İşlemler (Concrete Operational) Dönemi [7-11 yaş] İşlem öncesi dönemde kavramları edinen çocuk, 7 ile 12 yaşlar arasını kapsayan somut işlemler döneminde işlem yapa bilir hale gelir (Bacanlı 2006). Bu dönemde bireyin sınıflama, sınıflandırma, karşılaştırma, dört işlem yapma ve dönüştürme gibi becerileri gelişir, çocuğun işlemleri muhakeme edişi mantıklı bir hale gelir. İşlem öncesi dönemde çözülemeyen korunum problemleri bu dönemde çözülür.
4.4. Soyut İşlemler (Formal Operational) Dönemi [11- yaş] Piaget’ye göre birey ergenlik dönemi ile birlikte yetişkin gibi düşünebilme özelliklerini kazanır (Bacanlı 2006). Her konuda kuramlar formüle ederler, gerçek olanlardan başka olasılıklarla ilgilenirler. Onlar yetişkinin düşünme düzeyine ulaşmaktadır (Charles 2000, Senemoğlu 2005).
Ergenliğin başlamasıyla, vücutta değişmeler meydana geldiği gibi, be yinde ve beynin fonksiyonlarında da birçok değişme gözlenmektedir. Pi aget’nin bilişsel gelişim kuramına göre ergen, bu dönemde somut işlem ler döneminden soyut işlemler dönemine girmektedir. Ergen, tümdenge lim ve tümevarım akıl yürütme yollarının her ikisini de birlikte kullana bilir.
KAYNAKÇA • Senemoğlu, Nuray (2005). Gelişim, Öğrenme ve Öğretim: Kuramdan Uygulamaya. Gazi Kitabevi. (12. Baskı). • https://tugceoztop94.wordpress.com/