Sıra | DOSYA ADI | Format | Bağlantı |
---|---|---|---|
01. | Vitaminler Ve İlişkili Hastalıklar | ppt | Sunumu İndir |
Transkript
Vitaminler ve İlişkili HastalıklarDr. G. Eskandari
Tiamin gereksinimi protein ve karbohidrattan zengin beslenenlerde yüksek, lipidden zengin beslenenlerde ise az Alkolizm tiamin eksikliğine yol açan en önemli faktörTiamin
Tiamin eks.de metabolizmada neler etkilenir?• Tiamin eksikliği olan insanlarda, TPP bağımlı reaksiyonların ileri derecede kısıtlanması • PDH, -KDH, dallı-zincirli a.a. dekarboksilaz, transketolaz• Pirüvat, pentoz şekerler ve dallı zincirli amino asidlerin -ketokarboksilat türevlerinin birikmesine yol açar
Birçok hücre, özellikle de sinir sisteminde enerji metabolizmasında anahtar bir rol oynar Tiamin eksikliğinde bu iki dehidrogenez rxn.un aktivitesi ATP üretimi hücre fonksiyonları bozulur Tiamin eksikliğinin erken belirtileri; iştahsızlık, konstipasyon, bulantı, mental depresyon, periferal nöropati, irritablite ve yorgunlukTiamin
Beri-beri Özellikle kabuğu soyulmuş pirince dayalı beslenenlerde görülen ciddi bir tiamin eksikliği sendromu Depresyon, huzursuzluk, bellek zayıflığı ve dikkat azalması, hipotoni (kas gevşekliği) ve anoreksi (iştahsızlık) Kardiyovasküler, nörolojik ve musküler belirtiler
İnfantil beriberi; Siyanoz, diare, kusma, zayıflama Yetişkinde Kuru beriberi; periferal ve kranial sinirleri tutan nörit, Derin tendon reflekslerinde kayıp, parezi, konvülsiyon ve koma Yaş beriberi; kalp kası fonksiyon bozuklukları ile karakterize (konjestif kalp yetmezliği, sağ ventriküler dilatasyon), dispne, yaygın ödem ve asid, taşikardi en önemli semptomlar
Wernicke-Korsakoff sendromu Tiamin eksikliği çoğunlukla kronik alkolizm ile birlikte; Vitamin alımının yetersiz olması İnce barsaklardan emilimin bozulması Alkolün inhibitör etkisi Karaciğerde yetersiz metabolizması Hastalarda nörolojik semptomlar belirgin; progresif ataksi, spastik parapleji, mental konfüzyon, apati, hafıza kaybı, nistagmus
Tiamin eksikliği• Eritrosit transketolaz aktivitesi• Kan tiamin kons.u• İdrar tiamin kons.u
Riboflavin eksikliği FMN ve FAD yapısında– Oksidasyon-redüksiyon rxn.larında görevli oksidoredüktaz enzimlerin prostetik grubu olarak işlev görürler Süksinat dehidrogenaz (TCA) Asil CoA dehidrogenaz ( Yağ asidi oksidasyonu) -ketoasitlerin ve piruvatın oksidatif dekorboksilasyonu Mitokondrial gliserol-3-fosfat dehidrogenaz
Riboflavin eksikliği Yetmezlikte daha çok ektoderm kökenli dokular etkilenir Deride pullanma ve çatlaklar, sebaroik dermatit, saç dökülmesi Gözde vaskülarizasyon ve kornea iltihabı, hassas ve kızarık göz, göz kapakları Ağız köşesinde kızarma, tahriş ve çatlaklar Dilde, kızarma, iltihap, yanma hissi, aftlarYaşamı tehdit eden bir duruma yol açamz
Hormonal tedavi (TH, Oral kontraseptifler, ACTH), ilaçlar (yarışmalı inhibitör olan klorpromazin) riboflavinin koenzim formuna dönüşümünü etkileyerek eksiklik tablosuna yol açabilir Işığa karşı duyarlılığı nedeniyle fototerapi tedavisi alan hiperbiluribinemili yenidoğanlarda riboflavin eksikliği görülebilir Çocuklarda büyümenin yavaşlaması, kilo kaybı ve sindirim sorunları görülürRiboflavin eksikliği
Riboflavin eksikliği• Eritrosit glutatyon redüktaz aktivitesi
Niasin Oksidasyon-redüksiyon rxn.ları NAD bağımlı dehidrogenazlar Oksidatif yollardaki oksidasyon-redüksiyon rxn.larında (TCA siklusu) NADP bağımlı dehidrogenazlar Sentez ile ilişkili yollarda (heksoz monofosfat yolu)
Genel belirtiler büyümenin durması, kilo kaybı anemi Eksiklik tablosu günümüzde daha çok alkol kullanımına bağlı Laktasyon, gebelik ve kronik hastalıklar gereksinimi arttıran durumlar Tüberküloz tedavisinde kullanılan İzoniazid (vit B6 eksikliği) Malign karsinoid send. (triptofan serotonin) Hartnup hastalığı (triptofan emilim boz.u)Niasin eksikliği
Pellegra Kilo kaybı Dermatit: Yüz, boyun ve ekstremitelerde simetrik deri pigmentasyonu Diyare: Gastrointestinal sistemde kronik iltihap (stomatit, glossit, gastrit) Depresyon ve demans: Sinir dokuda dejenerasyona bağlı olarak santral sinir sistemi bozuklukları ortaya çıkar
Yüksek doz nikotinik asit kolesterol sentezine sınırlı inhibitör etki yapar ve hiperlipoproteinemi tedavisinde kullanılabilir Bu olay niasin’in dolaşımdaki serbest yağ asitlerinin kaynağı olan yağ dokusundan lipolizi baskılamasına bağlı Nikotinik asid yüksek dozlarda özellikle kapillerlerde vazodilatatör etkiye sahipNiasin
Pantetonik asit eksikliği ender olarak görülür, hayvansal ve bitkisel gıdalarda yaygın olarak bulunur Pantotenik asit eksikliğine bağlı olarak; postural hipotansiyon, taşikardi, epigastrik distres, anoreksiya, DTR’de artma görülebilirPantotenik asit
Biotin, karboksilasyon reaksiyonlarında görev alan bir koenzim Aktive edilmiş karbondioksitin taşıyıcısı olarak görev yapar Hemen hemen bütün gıdalarda bulunması ve ayrıca barsak bakterileri tarafından sentezlenmesi nedeni ile biyotin eksikliği nadirBiotin
Bununla birlikte diyete protein kaynağı olarak çiğ yumurta eklenmesi ve uzun süreli antibiyotik kullanımı; Dermatit Glossit İştah kaybı Bulantı Propiyonik asidemi gibi biyotin eksikliği belirtilerine yol açarBiotin
Piridoksal fosfat Transaminasyon Deaminasyon Dekarboksilasyon Birleştirme Glikojen metabolizması (fosforilaz) Triptofan yıkımı
Vit B6’nın tek başına eksikliğinin görülmesi oldukça nadir Eksikliği genel B kompleks vitamin eksikliği ile birlikte Uzun süreli OKS kullananların emzirdiği bebeklerde eksiklik olabilir Ayrıca alkoliklerde eksikliği olabilir etanol ve metaboliti asetaldehit Vit B6’nın aktif forma dönüşümünü engeller Vit B6 emilimi de bozulur Antitüberküloz ilaç olan izoniazid, pridoksalle bir hidrazon oluşturarak Vit B6 eksikliği yaparPiridoksin eksikliği
Yetmezlik belirtileri daha çok SSS metabolizmasında ortaya çıkar Çocuklarda konvülsiyon, aşırı hassasiyet, periferik nörit Yetişkinde dermatozlar, kas distrofisi, glossit, oksalüri, homosistinüri, mesane taşları, hiperglisemi, bulantı, kusma ALA Sentaz kofaktörü olan Vit B6 eksikliğinde, Hem sentezi bozulur ve hipokrom mikrositer anemi ortaya çıkarPiridoksin
Folat Biyolojik aktif şekli Tetrahidrofolat (THF) Tek C ünitelerinin transferi
Yetersiz miktarda alınması durumunda İhtiyaç arttığı durumlarda (gebelik, laktasyon) İnce barsaklarda bir patoloji olduğunda Dihidrofolat Redüktaz inhibitörleri (metotreksat) alındığında Sedece keçi sütü tüketenlerde Antikonvülzan (emilimi azaltır ve katabolzimayı artırır) ve OKS (emilimi etkiler) kullanımında Alkolizmde oluşabilirFolik asit eksikliği
En ciddi sonucu DNA sentezinin bozulması Özellikle hızlı bölünen h.lerde değişiklikler olur Büyümenin gecikmesi Megaloblastik anemi ile karekterize Folat, vitamin B12 ve piridoksal fosfat eksiklikleri hiperhomosistinemi ile beraber Eksiklik olan gebelerin bebeklerinde nöral tüp gelişimi aksar Döllenme öncesi dönemde ve gebelik süresince günlük folat kullanımı, nöral tüp defekti, yarık damak insidansını azaltırFolat eksikliği
Vit B12 Metiyonin sentezi Tek sayıda karbon atomu içeren yağ asitlerinden gelen metilmalonil Co A’nın süksinil CoA’ya izomerizasyonu N5-metil tetrahidrofolatın diğer THF şekillerine dönüştürülmesi
Kobalamin yetmezliği Vejeteryan beslenen bireylerde Midede intrinsik faktörün sentezinde bozukluklar Parazitlerin varlığında Mide barsak ameliyatlarından sonra görülebilirVit B12 eksikliği
Vitamin B12 eksikliğinde biriken metilmalonil CoA yağ asidi biyosentezi için gerekli malonil-CoA’nın yarışmalı inhibitörü myelin kılıf sentezi için gerekli yağ asitleri sentezlenemez, anormal yağ asitleri sentezlenir ve membran yapıları bozulur anormal yağ asitlerinin sinir sistemi dahil olmak üzere hücrelerin membranında birikmesi, VitB12 eksikliğine bağlı nörolojik belirtilerin (demiyelinizasyon) oluşumundan sorumluVitamin B12 eksikliği
N5-metil THF, THF’ın diğer şekillerine çevrilemez Pürin ve timin sentezi için gereken N5-metilen ve N10-formil THF’ların eksikliği oluşur Bozulan DNA sentezinin etkileri, kemik iliğinde eritropoetik dokuda ve ince barsak mukoza hücreleri gibi hızlı çoğalan hücrelerde çok belirginVitamin B12 eksikliği
Pernisiyöz anemi İntrinsik Faktör sentezleyen mide paryetal hücrelerinin otoimmun harabiyeti sonucu gelişir İF eksikliği, Vit B12 emilimini engeller Makrositik anemi, midede mukozal atrofi ve aklorhidri, dilde ve farinksde inflamasyon Spinal kordda dejenerasyon oluşur; periferal duyuda değişme, hiperaktif refleksler, paraliziler, parestezi, demans, psikoz görülebilir
Vit B12 ve folatın karşılıklı etkileşimleri karmaşık Vit B12 eksikliğinin neden olduğu megaloblastik anemi diyete fazladan folat eklenmesi ile geçirilebilir fakat bu tedavi ne homosistinüri, ne metilmalonik asidüri ve ne de vit B12 eksikliğinin nörolojik bozukluklarını tedavi etmez
Vit C– Antioksidan– Kollajen sentezinde görev alır; prolin ve lizin birimlerinin hidroksilasyonu gibi hidroksilasyon reaksiyonlarında koenzim fonksiyonu– Demir emilimini artırır – Tirozin katabolizmasında görev alır– Dopaminden Norepinefrin sentezinde gerekli
Skorbüt Kollajenin hidroksilasyon eksikliği bağ dokusunda zayıflıkla sonuçlanır Yaralar, süngerimsi diş etleri, diş kaybı, kan damarlarının kolay zedelenmesi Eklemlerde şişme, subperiostal kanamalara bağlı kolay kırılan kemikler, kostakondral eklem şişliği Derialtı kanamaları ve anemi ile karakterize
Sigara içmek, aspirin, oral kontraseptifler ve steroidler, C vitaminini azaltıcı etki oluştururlar Askorbik asitin akut toksisitesi gözlenmemiş Ancak askorbik asidin okside olmuş şekli dehidroaskorbik asit toksik Uzun süre kullanıldığına oksalat atılımı artar Yüksek dozda yalancı glukozüri görülür Demir emilimini arttırdığı için hemokromatozisde kullanılmamalıVit C
Vit A Üreme (sperm ve ovum üretimi) Normal kemik gelişimi Karanlıkta görme Enfeksiyonlara karşı direnç Antioksidan etkilerinden dolayı mutagenezi ve ışıktan dolayı gelişen DNA hasarını azaltır
Sıklıkla lipid emilim bozukluklarında görülür kemik büyümesi yavaşlar deri kepeklenir ve kurur (folliküler hiperkeratoz) akciğer, sindirim sitemi, genitoüriner sistemde epitel dokularının keratinizasyonu ve mukus salgılanmasında azalmaya neden olur, böbrek ve mesanede keratin birikimi sonucu taş oluşumu immün cevap azalır, enfeksiyonlara yatkınlık, ishal ve emilim bozuklukları gibi bulgular da gözlenebilirVit A eksikliği
Gece körlüğü, A vitamini eksikliğinin en erken belirtilerinden biri Konjonktiva kurur, parlaklığı azalır (Kseroftalmi) Korneanın ilerleyici keratinizasyonu, korneada erezyon ve yumuşama (Keratomalazi), bitot lekeleri ve körlük gelişebilmekteAkne ve psöriyazis gibi cilt hastalıkları, retinoik asit türevleri ile etkin şekilde tedavi edilirlerVit A eksikliği
Vit A Fazlalılığı (A Hipervitaminozu) Deri ve plazma portakal sarısı bir renk alır Ciltte kuruluk ve kaşıntı Anoreksia, karaciğerde büyüme ve sirotik gelişme Eklemlerde şişme, ağrı, dekalsifikasyon, epifiziel büyüme plaklarının erken kapanması, büyüme geriliği göz içi kanama, optik atrofi kafa içi basıncında artış gelişmekte olan fetüste doğumsal sakatlıklar yaratma potansiyeline sahip
Vit D Kan Ca düzeyini yükseltici etki– İnce barsakta Ca, P emilimini – Böbreklerde Ca, P reabs.unu – Kemikten Ca rezorpsiyonunu
Vitamin D eksikliği Çocuklarda rikets, erişkinlerde osteomalazi ile sonuçlanan kemik demineralizasyonu Rikets kemiğin kollajen matriksinin oluşumunun devam edip, mineralizasyonun tam olmaması ve sonuçta yumuşak, esnek kemik oluşumuyla karakterize Osteomalazi önceden oluşmuş olan kemiklerin demineralizasyonu
Böbreğe bağlı rikets (renal osteodistrofi) Bu hastalık, kronik böbrek yetmezliği sonucu gelişir Bu durumda vitaminin aktif şekle dönüşümü azalır 1,25-diOH kolekalsiferol (kalsitriol) verilmesi, etkin bir yerine koyma tedavisiVitamin D eksikliği
Diğer yağda-çözünen vitaminler gibi vücutta depo edilir ve çok yavaş olarak metabolize edilir hiperkalsemi hiperfosfatemi yumuşak doku kalsifikasyonu Vitamin D toksisitesi
Hemen hemen tamamen prematür yeni doğan bebeklere özgüdür Yetişkinlerde genellikle kusurlu lipid emilimi ve taşınmasıyla birlikte Eritrositlerin peroksitlere karşı duyarlılığında artma sonucu eritrosit yaşam süresi kısalır, hemolitik anemi gelişir Gebeler, emziren kadınlar ve yenidoğana vitamin takviyesi yapılmalıVitamin E eksikliği
Vit K Gla proteinlerinin posttranslasyonel modifikasyonunda kofaktör – FII– FVII– FIX– FX– ProtC– ProtS– Osteokalsin
İnce barsak bakterileri tarafından sentezlendiği ve diyet yoluyla alındığı için eksikliği nadirdir Yağ malabsorbsiyonu Antibiyotik kullanımı Yenidoğanlar plasenta tarafından etkin şekilde aktarılamaması barsağın doğum sonrasında steril olması anne sütünün günlük vitamin K gereksiniminin yaklaşık beşte birini sağlayabilmesiVit K
• Pıhtılaşma süresinin uzamasına bağlı kanamaya eğilim söz konusu• Özellikle çocuk ve yaşlılarda görülebilir ve hemorajik durumlara neden olabilir• Yenidoğanlara kanamaya karşı önlem olarak tek doz kas içi K vitamini uygulanması önerilmekte• Yüksek dozlarda K vitamininin alınması hiperprotrombinemi ve tromboz oluşumuna neden olurVitamin K eksikliği
Aşağıdaki suda çözünen vitaminlerden hangisinin eksikliği megaloblastik anemiye yol açar?a) Tiaminb) Riboflavinc) Niasind) Biotine) Vitamin B12