Sıra | DOSYA ADI | Format | Bağlantı |
---|---|---|---|
01. | Meme Kanserinde Risk Faktörleri | pptx | Sunumu İndir |
Transkript
Risk Faktörleri Prof.Dr.Yılmaz AKGÜN
AMAÇ Meme kanserinin Epidemiyolojisi Patolojisi Oluşturduğu klinik tablo Erken tanısı ve Tedavisi konusunda bilgi kazanmak.
ÖĞRENİM HEDEFLERİ • Meme kanserini tanımlayabilme • Meme kanserinin önemini açıklayabilme • Risk faktörlerini sayabilme • Meme kanserinin belirti ve bulgularını açıklayabilme • Meme kanserinde erken tanı yöntemlerini açıklayabilme • Evresine göre tedavi yöntemlerini ve sürvisini tanımlayabilme
Meme Kanseri Nedir? • Memedeki süt bezleri ve süt kanallarını döşeyen hücrelerin çeşitli nedenlerle genetik hasara uğrayarak kontrol dışı çoğalmalarıyla birlikte kliniğe yansıyan tabloya meme kanseri denir.
Meme Ca ile ilgili ilk rapor eski Mısır’dan 8 ülsere meme Ca Yalnızca birinin yakarak (olasılıkla koter) tedavisi!
Kanser görülme oranları 27% Meme 14% Akciğer&Bronş 10% Kolon&Rektum 6% Uterus 4% NHL 4% Melanom 4% Tiroid 3% Böbrek 3% Over 3% Pankreas 22% Diğer kanserler Prostat 25% Akciğer & Bronş 15% Kolon & Rektum 10% Mesane 7% Melanom 5% NHL 5% Böbrek 5% Leukemia 3% Oral kavite 3% Pankreas 3% Diğer kanserler 19%
Kanser ölümleri Dünyadaki ölümlerin yaklaşık % 12’si
Kanserden ölüm oranları 26% Akciğer & Bronş 15% Meme 9% Kolon & Rektum 6% Pankreas 5% Over 4% NHL 3% Leukemia 3% Uterus 2% Karaciğer&Safra yolları 2% Beyin - SSS 25% Diğer kanser tipleri Akciğer & Bronş 30% Prostat 9% Kolon & Rektum 9% Pankreas 6% Leukemia 4% KC &Safra yolları 4% Özofagus 4% Mesane 3% NHL 3% Böbrek 3% Diğer kanser tipleri 25%
Meme Ca için ömür boyu risk 1/8-12 dir.
Meme kanserli hastaların yaş gruplarına göre dağılımı
Dünyada Her yıl 1.000.000’dan fazla kadına meme Ca tanısı konmakta ve 500.000 kadın meme Ca nedeniyle kaybedilmektedir. Her saat 190 kadına meme Ca tanısı konmakta ve 60 kadın meme Ca nedeniyle hayatını kaybetmekte Dünyada Her yıl 1.000.000’dan fazla kadına meme Ca tanısı konmakta ve 500.000 kadın meme Ca nedeniyle kaybedilmektedir. Her saat 190 kadına meme Ca tanısı konmakta ve 60 kadın meme Ca nedeniyle hayatını kaybet ekte Türkiye’de tüm kanserlerin %35-40’ı meme Ca’dır. Yaklaşık 50.000 Meme kanserli hasta mevcuttur ri’ t rlri -’ı ’ır. lı . rli t ttr
Son 25 yılda meme kanseri insidansı özellikle gelişmiş ülkelerde hafif bir artış göstermiştir (yıllık ~ %0,5 ↑). Bu artışın sebebleri : Üreme modellerindeki değişiklik, Artan tarama, Diyet alışkanlıklarındaki değişiklikler, Yaşam süresinin uzaması, Azalmış fizik aktivite vb. Epidemiyoloji
Epidemiyoloji Meme Ca’ya bağlı ölüm oranları özellikle sanayileşmiş ülkelerde azalmıştır. Her yıl %2-3 arasındaki azalmanın sebepleri : HRT’ndeki azalma, Kadınlerda meme sağlığı konusunda bilinçlenmenin artışı, Taramalarla meme Ca’nın daha erken saptanması, Gelişmiş tanı ve tedavi yöntemleri. Tüm bunlara rağmen meme Ca’lı kadınların yaklaşık ¼’ü bu hastalık nedeniyle hayatını kaybetmektedir.
RİSK FAKTÖRLERİ
Meme kanserlerinin %80-85’inde bilinen tek bir risk faktörü vardır: KADIN OLMAK DEĞİŞTİRİLEMEYEN RİSK FAKTÖRLERİ DEĞİŞTİRİLEBİLEN RİSK FAKTÖRLERİ
Değiştirilemez / Değiştirilebilir Risk Faktörleri Hormonal Faktörler östrojen Premenopozal östrojen Postmenopozal Memenin kas ve yağ dokusu Karaciğer Adrenalin bezleri
HRT ve OKD Laktasyon Yağlı Beslenme ? Alkol Sigara ? Gebelik ve Doğum öyküsü Egzersiz ve Fiziki Aktivite Obezite DEĞİŞTİRİLEBİLİR RİSK FAKTÖRLERİ Değiştirilebilir Risk Faktörleri
Değiştirilemeyen Risk Faktörleri Yaş- Cinsiyet Menarş yaşı Benign meme Hastalıkları Irk LCIS Genetik, Bireysel ve Aile öyküsü Göğüs duvarına RT
Cinsiyet K=100x
Yaş Risk Düşük Risk Fazla Yaş Risk 20-30 1/2152 30-40 1/251 40-50 1/69 50-60 1/36 60-70 1/26 70-80 1/23 Yaşam boyu 1/7-10
Bilinmeyen Genler %55 ili l BRCA 1 %30 BRCA 2 %15 Sporadik %80 Herediter %5 Aile Hikayesi %15 CP1336569-21
BRCA2 BRCA1 Meme Kanseri Genleri
Otozomal Dominant Kalıtım Ebeveynler Çocuklar (%50 şans) BRCA1 BRCA1 BRCA1 BRCA1 BRCA1 BRCA1 BRCA1 BRCA1 BRCA1 BRCA1 BRCA1 BRCA1
BRCA Mutasyonu yaşa bağlı olarak meme Ca ile birlikte over Ca riskini de arttırır. 33-50% 56-87% 27-44% 2% 7% 7% Meme kanseri 50 yaşına kadar Meme kanseri 70 yaşına kadar Over kanseri 70 yaşına kadar BRCA mutasyonu olan Genel Populasyon
Bireysel meme kanseri hikayesi – İkinci meme kanseri gelişme riskini 3-4 kat artırır. – Bir memede kanser oluşmuş ise diğer memede kanser oluşması her sene %1 oranında artar
Aile Öyküsü • Ailede 1. derece yakınlarında (anne, kız kardeş, kız evlat, baba, erkek kardeş gibi) meme kanseri olan kişilerde risk 2 kat artıyor. • Birey genç yaşta meme kanserine yakalanmışsa, diğer aile bireyleri için risk 3 kat, • Birinci derece 2 akrabada meme kanseri varsa risk 5 kat
Irk • Östrojen seviyesi ile ırk/etnisite arasında ilişki vardır. Beyaz ırkta sarı ırka ve siyah ırka göre daha fazla meme kanseri görülür. Ancak siyah ırkta daha agressif seyreder ve prognoz daha kötüdür. •Sarı ırk ve Kızılderililer’de meme kanseri riski ve mortalite beyazlardan daha düşüktür.
Benign Meme Hastalıkları
Riski Azaltan İlk doğum: 20 y. önce Emzirme > 16 ay Hormonal Faktörler Riski Arttıran İlk menstruasyon: 12 y. önce (RR 1.5) Menopoz: 55 y. sonra (RR 2.0) İlk hamilelik yaşı: 35 y. sonra (RR 2-3.5) HRT – 5 yıldan fazla (RR 1.2-1.4) Uzun süreli kontraseptif ??? (RR 1- 1.2) Premenopozal
Beslenme • Yağlı beslenme • Aşırı kilo • Fazla alkol kullanımı 1/günde – hafif 2-5/günde – 1.5
Çevresel Faktörler Özellikle genç yaşta 10-20 yaş – RR >20 20-30 yaş – RR 15 50 yaş – RR 1.0 Endüstriel bölgeye yakın yaşama Bazı gaz ve metaller
Risk Belirlenmesinin Önemi Malign hastalığın önlenmesi, Erken teşhisin sağlanması Uzun dönem sağ kalım sağlamak, Takip sıklığını belirlemek, Proflaktik mastektomi - ooferektomi, tamoksifen kullanımının gerekliliği belirlemek, Toksik tedavilerin (KT/RT) hasta üzerinde yapacağı yan etkileri azaltmak33
Aile hikayesiil i i İlk doğum yaşı veya nulliparity) İl ı lli i Meme biyopsisi sayısı i i i ı ı Menarş yaşıı Yaş 5-yıllık risk Hayat boyu risk ıllı i i Gail Metodu
–Tanımlanmış genetik mutasyonu –Lobüler karsinoma in situ –Kuvvetli aile öyküsüyle birlikte atipik hiperplazisi olan olgulardır. En yüksek risk grubuna giren kadınlar;
Kanser riskimi azaltabilirmiyim
PRİMER KORUNMA SEKONDER KORUNMA Risk Faktörü Relatif Risk Atfedilen Risk Davranış Değişikliği Erken Tanı İlk doğum yapma yaşı 30’dan sonra AC grafisinde yüksek doz kullanımı Hiç evlenmemiş olma Hiç çocuk sahibi olmama Menopoz sonrası obesite Alkol kullanımı Yağdan zengin diyet Düşük fiziksel aktivite Diethylstilbestrol kullanımı Oral kontraseptif veya HRT kullanımı Orta Orta Düşük Düşük Düşük Düşük Çok az Çok az Çok az Cok az %7 %2 - %5 %2 - - - - - HRT hekim kontrolü altında alınmalı Günde en az 30 dk egzersiz yapılmalı Sağlıklı kilo sürdürülmeli Yeterli miktarda sıvı ve bol sebze ve az yağ tüketilmeli Alkol kullanımı kısıtlanmalı İlk çocuğun 30 yaşından önce yapılması Emzirme 20-39 yaş : Aylık KKMM 3 yılda bir KMM 40-50 yaş: Aylık KKMM KMM 40 yaşında MM 50 yaşından sonra Aylık KKMM Her yıl KMM, MM
Korunma